สาเหตุและพฤติกรรมการบริโภคขนมและเครื่องดื่ม และคาดคะเนผลหากรู้ระดับความเสี่ยงของอาหารในเยาวชนไทย

บทคัดย่อ

ฉลากโภชนาการและฉลากอย่างง่ายที่จำแนกอาหารแปรรูปตามระดับความเสี่ยงต่อสุขภาพเป็นมาตรการประเภทหนึ่งที่อาจจะนำมาใช้ในการปรับปรุงพฤติกรรมการบริโภคของประชาชน ง่านวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินและเปรียบเทียบสาเหตุในการเลือกซื้อขนมและเครื่องดื่มของเยาวชนไทย พฤติกรรมการอ่านฉลากและการบริโภค พฤติกรรมคาดคะเนหากรู้ระดับความเสี่ยงของอาหาร และเปรียบเทียบสาเหตุและพฤติกรรมระหว่างกลุ่มที่มีสถานะทางเศรษฐกิจสังคมแตกต่างกัน โดยการสัมภาษณ์เยาวชนอายุ 15-25 ปีจำนวน 408 คน วิเคราะห์ข้อมูลเชิงพรรณนาและเชิงเปรียบเทียบระหว่างปัจจัยต่าง ๆ และปัจจัยพื้นฐานประชากรพบว่าสาเหตุหลักในการเลือกซื้อคือ รสชาติ การหาซื้อได้ง่าย ความเคยชิน และราคา มีเพียงร้อยละ 4.9 ที่คำนึงถึงประโยชน์อย่างมาก ร้อยละ 17.2 อ่านและร้อยละ 5.4 ใช้ข้อมูลจากฉลากเป็นประจำ สำหรับขนมและเครื่องดื่มที่กินประจำพบว่าร้อยละ 47.1 กินแต่สิ่งที่จัดว่าไม่มีประโยชน์ ในขณะที่ร้อยละ 16.9 กินสิ่งที่มีประโยชน์เป็นส่วนมาก สัดส่วนของขนมมีประโยชน์ที่กินสัมพันธ์เชิงบวกกับการซื้อเพราะประโยชน์ (p-0.001)ความบ่อยในการอ่าน (peo.05) และการใช้ฉลากประกอบการซื้อ (pro.o01) และสัมพันธ์เชิงลบกับการซื้อเพราะแรงจูงใจจากสื่อและสังคม (p<0.05) และการหาได้ง่าย (p<0.05) ร้อยละ 37.5 ของกลุ่มตัวอย่างคิด ว่าตนเองจะไม่เปลี่ยนพฤติกรรมเลยหากมีการใช้ฉลากอย่างง่าย ร้อยละ 49.3 จะเปลี่ยนบ้างและร้อยละ 13.2จะเปลี่ยนแน่นอน กลุ่มที่คำนึงถึงประโยชน์ อ่านและใช้ฉลาก และกินขนมและเครื่องดื่มที่มีประโยชน์มากกว่า คิดว่าจะเปลี่ยนพฤติกรรมมากกว่า ดังนั้นการได้รับข้อมูลจากฉลากอาจจะไม่สามารถทำให้ประชาชนโดยรวมปรับพฤติกรรมได้ แต่การใช้ฉลากอย่างง่ายอาจมีประโยชน์ในการผลักดันผู้ผลิตและสร้างกระแสตีนตัวในสังคมมาตรการกระจายการจำหน่าย ควบคุมราคา น่าจะช่วยส่งเสริมการปรับพฤติกรรมการบริโภคให้สำเร็จมากขึ้น