การวิเคราะห์ใบสั่งยาที่จ่ายโดยร้านยาที่เชื่อม กับคลินิกชุมชนภายใต้เครือข่ายประกันสุขภาพแห่งชาติ: กรณีศึกษาคลินิกชุมชนอบอุ่นมหาชัย นครราชสีมา

บทคัดย่อ

เภสัชกรในร้านยาของไทยแทบจะไม่มีบทบาทในการจ่ายยาตามใบสั่งยาเช่นในประเทศที่พัฒนาแล้ว แต่เมื่อปลายปี พ.ศ. 2547 ชมชนมหาชัย จ.นครราชสีมา ได้ทดลองให้ร้านยาคณภาพแห่งหนึ่งเข้าร่วมเป็นเครือข่ายกับคลินิกชุมชนอบอุ่น เพื่อจ่ายยาให้ผู้ป่วยตามใบสั่งยาที่มาจากคลินิก หลังเกิดระบบใหม่ ผู้วิจัยได้เก็บ ข้อมูลจากใบส่งยาย้อนหลังหนึ่งปีเพื่อ 1) วิเคราะห์ใบสั่งยาและลักษณะการเจ็บป่วยของผู้รับบริการจากคลินิก 2) ศึกษาปัญหาเกี่ยวกับยาที่เภสัชกรสอบทานพบจากใบสั่งยา และการแก้ไข การศึกษาใช้รูปแบบการวิจัยย้อนหลังเชิงพรรณนา โดยได้ข้อมูลจากใบสั่งยาจำนวน 4,816 ใบ ระหว่างเดือนพฤศจิกายน 2547 ถึง ตุลาคม 2548และวิเคราะห์ด้วยค่าสถิติเชิงพรรณน

การศึกษาพบว่า กลุ่มโรคของผู้ป่วยที่มารับยาตามใบสั่งยามากสุด 3 อันดับแรก คือ กลุ่มโรคระบบทางเดินหายใจ โรคระบบหลอดเลือดและหัวใจ และโรคระบบต่อมไร้ท่อ ตามลำดับ เมื่อจำแนกเป็นประเภทการเจ็บป่วย พบกลุ่มเจ็บป่วยเฉียบพลันเล็กน้อยร้อยละ 49.1 กลุ่มโรคเรื้อรังร้อยละ 37.4 และกลุ่มภาวะฉุกเฉินและ/หรือ ต้องการการส่งต่อร้อยละ 13.5 ใบสั่งยาแต่ละใบมีจำนวนยา 1-9 รายการ ส่วนใหญ่มี 3 รายการ มูลค่าต้นทุนยารวมเฉลี่ย 52.5 บาท/ใบสั่งยา ต้นทุนยาเจ็บป่วยเล็กน้อย เฉลี่ย 30.1 บาท/ใบสั่งยา ต้นทุนยาโรคเรื้อรัง เฉลี่ย 97.9 บาท/ใบสั่งยา และต้นทุนยาภาวะฉุกเฉิน และ/หรือ ต้องการการส่งต่อเฉลี่ย 38.8 บาท/ใบสั่งยา การสอบทานใบสั่งยาพบปัญหาเกี่ยวกับยาร้อยละ 2.78 ได้แก่ ปัญหาเรื่องการเลือกยาไม่เหมาะสม การให้ยาขนาดต่ำเกินไป ขนาดสูงเกินไป ปัญหาความถี่การให้ยา และปัญหาการไม่ได้รับยาที่ควรได้รับ เมื่อเภสัชกรพบได้แจ้งประสานกับแพทย์เพื่อแก้ไขก่อนจ่ายยาให้ผู้ป่วย การศึกษาครั้งนี้แสดงให้เห็นว่า การมีระบบสั่งยาโดยแพทย์ และจ่ายยาโดยเภสัชกรที่ร้านยาทำให้มีการสอบทานเรื่องยากันอีกครั้งเพื่อให้เกิดความ ถูกต้องและเพิ่มความปลอดภัยแก่ผู้ใช้ยาให้มากยิ่งขึ้น