การป้องกันผู้ป่วยโรคกล้ามเนื้อลีบดูเช่นรายใหม่เกิดซ้ำในครอบครัว: วิเคราะห์ความคุ้มค่าในการลงทุนโดยตรวจหาพาหะของโรคในกลุ่มญาติผู้ป่วย

บทคัดย่อ

โรคุกล้ามเนื้อลีบดูเชนเป็นโรคกล้ามเนื้อลืบที่อาการเกิดกับผู้ป่วยเพศชายซึงทำให้เริ่มมีอาการอ่อนแรงลงจนเดินและนังไม่ได้ และเสียชีวิตในที่สุดเมื่ออายุประมาณ 16-20 ปี ผู้หญิงที่มียืนนีผิดปรกติมักไม่มีอาการแสดงแต่เป็นพาหะของโรคได้ การตรวจหาภาวะพาหะจึงเป็นสิ่งสำคัญในการป้องกันโรคเกิดซ้ำอีกในครอบครัว เพื่อแสดงให้เห็นความคุ้มค่าในการตรวจหาภาวะพาหะในญาติของผู้ป่วยเพื่อประโยชน์ในการป้องกันผู้ป่วยรายใหม่เกิดซ้าในครอบครัว จิงวิเคราะห์ตันทุนประสิทธิผล (cost-effectiveness analysis) อัตราส่วนต้นทุนประสิทธิผล ส่วนเพิ่ม (incremental cost-effectiveness ratio, ICER) และการประหยัดค่าใช้จ่ายของครอบครัวและสังคมในระยะยาว สำหรับการตรวจภาวะพาหะโรคในกลุ่มญาติผู้ป่วยโรคกล้ามเนือลีบดูเชนเพื่อป้องกันการเกิดผู้ป่วยรายใหม่ซ้ำอีกในครอบครัว

การศึกษานี้ดำเนินการในผู้ป่วยโรคกล้ามเนื้อลีบดูเชนที่มารักษาที่คณะแพทุยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดีในช่วงระหว่าง พ.ศ. 2543 ถึง พ.ศ. 2550 โดยวิเคราะห์ต้นทุนประสิทธิผล เพื่อดูความคุ้มค่าของการตรวจหาพาหะของโรคในญาติผู้ป่วย เพื่อป้องกันการเกิดผู้ป่วยใหม่ 1 ราย และดูความคุ้มค่าระยะยาวระหว่างค่าใช้จ่ายของการป้องกันไม่ให้เกิดโรคเทียบกับค่าใช้จ่ายเมื่อมีผู้ป่วยโรคนี้หนึ่งรายเป็นแบบการวิเคราะห์ต้นทุน-ผลได้ (cost benefit analysis)

พบว่าครอบครัวผู้ป่วยที่มีข้อมูลการเกิดซ้ำในครอบครัวและมีข้อมูลแผนภูมิครอบครัวครบถ้วนสำหรับการ ศึกษาจำนวน 7 ครอบครัว นับจำนวันผู้ป่วยรายใหม่ได้ 16 คน จำนวนผู้ที่เสี่ยงต่อการเป็นพาหะ 127 คน จำนวน ผู้ป่วยที่สามารถป้องกันไม่ให้เกิดขึ้นอีกในครอบครัว 13.55 คน จากการวิเคราะห์ต้นทุนประสิทธิผลโดยเปรียบเทียบระหว่างการลงทุนโดยตรวจหาพาหะของโรคในกลุ่มญาติผู้ป่วยกับการไม่ดำเนินโครงการใด ๆ พบว่า อัตราส่วนต้นทุนประสิทธิผลส่วนเพิ่มสำหรับการป้องกันผู้ป่วยรายใหม่เพิ่มขึ้น 1 รายคิดเป็นกลุ่ม 44,309 บาท การวิเคราะห์การลดการสูญเสียค่าใช้จ่ายของครอบครัวและสังคมพบว่า เมื่อสามารถป้องกันการเกิดโรค 1 ราย จะสามารถลดการสูญเสียค่าใช้จ่ายของครอบครัวและสังคมในระยะยาวลงได้ 1,394,386 บาท เมื่อวิเคราะห์ความไวกรณีหลายตัวแปร (multivariate sensitivity analysis) ที่มีต่อการลดการสูญเสียค่าใช้จ่ายของครอบครัวและสังคมในระยะยาวพบว่าสามารถลดการสูญเสียค่าใช้จ่ายของครอบครัวและสั่งคมในระยะยาวลงได้น้อยที่สุดเท่ากับ 1,077,914, บาท

ดังนั้น เพื่อป้องกันการเกิดโรคซ้ำในครอบครัวได้ 1 คน จะต้องมีการตรวจพาหะในกลุ่มเสี่ยง 9.37 คน และจากการวิเคราะห์ต้นทุน-ผลได้ พบว่าสามารถลดการสูญเสียค่าใช้จ่ายของครอบครัวและสังคมในระยะยาวได้เทียบเท่ากับลงทุน 1 บาท จะลดการสูญเสียลงได้ 31.47 บาท ซึ่งบ่งชี้ว่าการลงทุนเพื่อตรวจหาพาหะในกลุ่มญาติของผู้ปวยโรคกล้ามเนื้อลีบดูเชนก่อให้เกิดความคุ้มค่าตามหลักทางเศรษฐศาสตร์สาธารณสุข ซึ่งยังไม่นับ รวมความสูญเสียซึ่งไม่สามารถประมาณค่าเป็นตัวเงินได้ (intangible cause) ที่ผู้ป่วยและครอบครัวต้องทน ทุกข์ทรมานทางร่างกายหรือจิตใจเป็นเวลากว่าสิบปี ก่อนที่ผู้ป่วยจะเสียชีวิตในที่สุด จึงน่าจะมีมาตรการทางนโยบายสนับสนุนเพื่อให้ญาติของผู้ป่วยได้รับสิทธิประโยชน์นี้อย่างทั่วถึง