การพัฒนาคุณภาพการรักษาวัณโรคในบริบทโรงพยาบาลบุรีรัมย์ (2550-2551)

บทคัดย่อ

วัณโรคเป็นโรคติดต่อที่สำคัญ ประเทศไทยจัดอยู่ในอันดับที่ 18 ของประเทศที่มีอัตราความชุกสูงสุดใน 22 ประเทศทั่วโลก พบผู้ป่วยในโรงพยาบาลบุรีรัมย์ พ.ศ. 2550 ทั้งสิ้น 192 ราย เป็นผู้ป่วยเสมหะบวก 132ราย เสมหะลบ 41 ราย และ วัณโรคนอกปอด 19 ราย แม้อัตราการรักษาให้หายขาดจะเท่ากับร้อยละ 87.40 แต่ยังพบปัญหาการขาดยาของผู้ป่วย การแพร่กระจายเชื้อไปยังผู้ที่สัมผัสโรคและมีผู้ป่วยเสียชีวิตระหว่างรักษา 8 ราย จึงวิจัยเชิงปฏิบัติการโดยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลการพัฒนาคุณภาพการรักษาผู้ป่วยวัณโรคใน พ.ศ. 2550 - 2551 ในโรงพยาบาลบุรีรัมย์ ตั้งแต่ 1 ตุลาคม 2550 - 30 กันยายน 2551 โดยรวบรวมข้อมูลผลการดำเนินงานการดูแลรักษาวัณโรคในโรงพยาบาลตั้งแต่ พ.ศ. 2548 ถึง พ.ศ. 2550 เป็นข้อมูลพื้นฐาน ศึกษาและ วิเคราะห์ข้อมูลทางคลินิกและผลทางห้องปฏิบัติการจากเวชระเบียนผู้ป่วยวัณโรคทุกรายที่รับไว้รักษาระหว่างวันที 1 ตุลาคม 2550 - 30 กันยายน 2551 ในขั้นตอนที่ 1 คือ การทบทวนเอกสารเวชระเบียนและอื่น ๆ แล้ววางแผนและพัฒนาระบบการรักษาผู้ป่วยวัณโรค เพื่อให้ได้มาตรฐานในขั้นตอนที่ 2 ส่วนการประเมินผลใน ขั้นตอนที่ 3 เดือนกันยายน พ.ศ. 2551 นั้นทบทวนเอกสารเวชระเบียน โดยการประมวลจำนวนผู้ป่วย การ รักษา ผลการค้นหาและดูแลผู้สัมผัสโรคร่วมบ้าน ทั้งนี้ใช้สถิติเชิงพรรณนาในการวิเคราะห์ข้อมูล

พบผู้ป่วยวัณโรค 202 ราย เป็นวัณโรคปอด 172 ราย (85.15%) ประเภทเสมหะพบเชื้อ 142 ราย (82.56%)ผลการรักษาผู้ป่วยวัณโรคด้วยระบบยาระยะสั้นแบบมีพี่เลี้ยง (DOT : Directly Observed Treatrent) พบว่าผู้ป่วยมีพี่เลี้ยงกำกับการกินยา 69 ราย (48.59%) โดยญาติทำหน้าที่เป็นพี่เลี้ยงทั้งหมด อย่างไรก็ตาม ระบบการ ดูแลรักษาที่จัดขึ้นสามารถค้นหาและให้การรักษาผู้สัมผัสโรคที่อายุน้อยกว่า 15 ปี จำนวน 16 ราย เป็นวัณโรคปอด 1 ราย และวัณโรคระยะแฝง (latent tuberculosis infection) 15 ราย

แม้ว่าการรักษาด้วยระบบยาระยะสั้นแบบมีพี่เลี้ยง (DOT) ยังไม่ประสบผลสำเร็จแต่ระบบการดูแลผู้สัมผัสโรคร่วมบ้าน (contact investigation) ได้รับการดูแลรักษาตามมาตรฐาน การพัฒนาคุณภาพการรักษาโรคนี้ในพ.ศ. 2552 คณะทำงานโรงพยาบาลบุรีรัมย์ได้มีแผนงานปรับปรุงและพัฒนาระบบการดำเนินงานเพื่อผลการ รักษาให้ได้มาตรฐานและบรรลุเป้าหมายต่อไป