การวินิจฉัยทางเภสัชกรรม: การประเมินสุขภาพผู้ป่วยของเภสัชกรครอบครัวเพื่อติดตามผลการรักษา อันเกี่ยวเนื่องกับการใช้ยา

บทคัดย่อ

การวินิจฉัยทางเภสัชกรรมเป็นบทบาทใหม่ในงานบริบาลเภสัชกรรมเพื่อค้นหา ประเมิน ป้องกัน และแก้ไขปัญหา ที่เกี่ยวเนื่องกับการใช้ยา โดยใช้การสังเกต การคลำหรือกด การเคาะ และการฟังในการประเมิน อีกทั้งยังเป็นการประเมิน ผู้ป่วยตั้งแต่ต้นก่อนที่อาการไม่พึงประสงค์นั้น ๆ จะแสดงภาวะอันตรายออกมาอย่างชัดเจนจนเป็นที่สังเกตหรือผู้ป่วยสามารถบอกเล่าได้ ซึ่งการประเมินและค้นหาได้ตั้งแต่เบื้องต้นนี้ ทำให้เภสัชกรโดยเฉพาะเภสัชกรครอบครัวที่ต้องทำงาน กับผู้ป่วยในชุมชนนั้น สามารถวางแผนการใช้ยาเพื่อก่อให้เกิดประโยชน์สูงสุดแก่ผู้ป่วยที่ใช้ยานั้น ๆ ได้ ตัวอย่างรูปแบบในการวินิจฉัยทางเภสัชกรรม ได้แก่การสังเกตการรู้สติหรือสภาวะจิตใจของผู้ป่วยหรือการสังเกตสัญญาณหรือภาวะผิดปกติที่เกิดขึ้นระหว่างการใช้ยา เช่น การกลืนอาหารลำบาก ในผู้ป่วยที่ใช้ยาจิตเวช ส่วนการใช้การคลำหรือกด ก็เพื่อติดตามภาวะบวมที่ลดลงในผู้ป่วยที่ใช้ยาเกี่ยวกับโรคหัวใจบางประเภท สำหรับการใช้การเคาะเพื่อประเมินระหว่างการใช้ยาเช่นการเคาะท้องก็อาจใช้เพื่อติดตามยาบางชนิดที่อาจมีผลต่อช่องท้อง เช่น ยาที่ทำให้เกิดตับอักเสบ และ สุดท้ายการใช้การฟังโดยเฉพาะการฟังด้วย stethoscope เพื่อฟังจังหวะและการเต้นของหัวใจ ก็ใช้เพื่อติดตามอาการไม่พึงประสงค์ต่อหัวใจที่เกิดจากยาบางชนิดเช่น ยา digitalis, theophylline เป็นต้น บทความนี้จึงมุ่งเน้นรวบรวม นำเสนอ ทักษะการวินิจฉัยทางเภสัชกรรม หรือทักษะการประเมินสุขภาพผู้ป่วยที่จำเป็นสำหรับเภสัชกรในการค้นหา ประเมินและติดตามผลการรักษาเกี่ยวเนื่องกับการใช้ยา เพื่อให้เภสัชกรสามารถทำงานร่วมกับผู้ประกอบวิชาชีพด้านการแพทย์อื่นๆ และสามารถนำไปใช้ในการบริบาลทางเภสัชกรรมที่สมบูรณ์มากขึ้นต่อไป