กระบวนการเรียนรู้เพื่อผลักดันเชิงนโยบายการพัฒนาแบบมีส่วนร่วมศูนย์เด็กเล็กต้นแบบ : กรณีศึกษาอำเภอโนนไทย จังหวัดนครราชสีมา ปี 2550

บทคัดย่อ

สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดนครราชสีมร่วมกับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในพื้นที่และศูนย์วิชาการที่เกี่ยวข้องเห็นความสำคัญของการพัฒนาแบบบูรณาการในระดับพื้นที่ การใช้รูปแบบบูรณาการ การปรับแนวคิดผู้ที่เกี่ยวข้อง ทุกระดับ เพื่อหาข้อตกลงร่วมกันและรูปแบบการพัฒนาศูนย์เด็กเล็ก การจัดกระบวนการบริหารจัดการ และการ จัดการเรียนรู้เพื่อพัฒนาผู้ที่เกี่ยวข้อง โดยคัดเลือกพื้นที่ การเรียนรู้ต้นแบบศูนย์เด็กเล็กกรณีศึกษาอำเภอโนนไทย จังหวัดนครราชสีมา โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนากระบวนการเรียนรู้เพื่อผลักดันเชิงนโยบาย การพัฒนาแบบมีส่วนร่วม ศูนย์เด็กเล็กต้นแบบ กรณีศึกษาอำเภอโนนไทย จังหวัดนครราชสีมา ปี 2550 มีรูปแบบการวิจัยเป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ (qualiative reearch) ใช้เวลาในการศึกษาตั้งแต่เดือนพฤษภาคม ถึง เดือนกันยายน 2550 เนื่องจากจังหวัดนครราชสีมามี 32 อำเภอ มีศูนย์เด็กเล็กทั้งหมด 529 แห่ง เลือกพื้นที่ศึกษาวิจัยจากความพร้อม ความสมัครใจในการเข้าร่วม ได้พื้นที่ด้วยอย่างในการวิจัยคืออำเภอโนนไทย ซึ่งมีศูนย์เด็กเล็ก จำนวน 20 แห่ง ถ่ายโอนมาจากทุกส่วนภาคคือถ่ายโอนมาจากการพัฒนาชุมชน 6 แห่ง กรมการศาสนา 2 แห่ง จากสำนักงานการประถมศึกษาแห่งชาติ 3 แห่งและดำเนินการจัดตั้งเอง 9 แห่ง เก็บข้อมูลโดยวิธีการสัมภาษณ์เจาะลึก (Indepth Interview) และการสนทนากลุ่ม (focus groups discussion) ในกลุ่มผู้ให้ข้อมูลที่สำคัญคือนายอำเภอ 1 คน นายกเทศมนตรี 2 คน นายกเทศบาล 2 คน องค์การบริหารส่วนตำบล (อบต.) 4 คน สาธารณสุขอำเภอ 1 คน เจ้าหน้าที่สาธารณสุข 5 คน ผู้ดูแลเด็ก 1 คน ผู้ปกครองเด็ก 5 คน วิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์เนื้อหา (content analysis) ร่วมกับวิธีการวิเคราะห์แก่นสาร (Thematic analysis) และดำเนินการตรวจสอบข้อมูล โดยวิธีการแบบสามเส้า (triangulation)

ผลการศึกษาพบว่าในการพัฒนาศูนย์เด็กเล็กในชุมชนผู้ดูแลเด็กจะเป็นผู้มีบทบาทสำคัญต่อการพัฒนาต้องมีความรู้ความเข้าใจ ความสามารถและมีทักษะในการปฏิบัติต่อการดูแลเด็กปฐมวัย โดยทั้งนี้ผู้บริหาร ผู้นำท้องถิ่นและภาคีเครือข่ายต้องให้การสนับสนุนในการดำเนินการ การพัฒนาศูนย์เด็กเล็กในพื้นที่ ควรดำเนินการในรูปแบบบูรณาการ ที่สร้างการมีส่วนร่วมให้ทุกภาคส่วนเข้ามามีส่วนร่วมการค้นหาปัญหา ร่วมกันวางแผนพัฒนา การกำหนดนโยบาย วิธีการแนวทางการดำเนินงาน การบริหารจัดการในพื้นที่ การสร้างการมีส่วนร่วมให้ชุมชนเกิดความตระหนัก ต้องปรับตัวเชิงรุก (proactive) ที่มีการร่วมการวิเคราะห์ วางแผนการเปลี่ยนแปลงอย่างเป็นระบบเพื่อเตรียมความพร้อมรองรับต่อสถานการณ์ที่จะเกิดขึ้น ดำเนินการพัฒนาแบบมีส่วนร่วมของศูนย์เด็กเล็กในชุมชน ควรมีการขยายผลการดำเนินการออกไปในพื้นที่ต่างๆ ใน จังหวัดนครูราชสีมา ควรมีการจัดตั้งคณะกรรมการ คณะทำงานพัฒนาศูนย์เด็กเล็ก โดยประกอบด้วยหน่วยงานที่เกี่ยวข้องทั้งองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และหน่วยงานระดับจังหวัด อำเภอ พื้นที่ กำหนดบทบาทหน้าที่ชัดเจนสร้างระบบการประสานงานที่ดีระหว่างหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง