กระบวนการมีส่วนร่วมของครอบครัวในการเกื้อหนุน ด้านการใช้ยาของผู้สูงอายุที่ป่วยด้วยโรคเรื้อรัง

บทคัดย่อ

การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษากระบวนการมีส่วนร่วมของครอบครัวในการเกื้อหนุนด้านการใช้ยาของ ผู้สูงอายุที่ป่วยด้วยโรคเรื้อรัง ตลอดจนปัญหาและอุปสรรคในกระบวนการมีส่วนร่วมดังกล่าว กลุ่มผู้ให้ข้อมูลหลักได้แก่ครอบครัวผู้สูงอายุที่ป่วยด้วยโรคเรื้อรังอย่างน้อยหนึ่งโรคในเขตพื้นที่ภาคเหนือตอนล่าง ซึ่งผู้ให้ข้อมูลหลัก แบ่งเป็น 2 กลุ่ม คือ ผู้สูงอายุที่มีอายุตั้งแต่ 60 ปีขึ้นไปซึ่งป่วยด้วยโรคเรื้อรังอย่างน้อยหนึ่งโรค และสมาชิกในครอบครัวที่ดูแล ผู้สูงอายุ การเลือกกลุ่มตัวอย่างใช้วิธีการแบบเจาะจง และใช้การสัมภาษณ์เชิงลึกโดยอาศัยแนวคำถาม การสัมภาษณ์ในการเก็บรวบรวมข้อมูล ซึ่งดำเนินการในช่วงต้นเดือนตุลาคม 2556 ถึงปลายเดือนมิถุนายน 2557 โดยเก็บรวบรวม ข้อมูลไปเรื่อยๆ จนกว่าข้อมูลอิ่มตัว ซึ่งมีครอบครัวผู้สูงอายุที่ใช้ในการศึกษานี้ทั้งสิ้น 50 ราย ผลการศึกษา พบว่ากระบวนการมีส่วนร่วมของครอบครัวในการเกื้อหนุนด้านการใช้ยาของผู้สูงอายุที่ป่วยด้วยโรคเรื้อรัง มีอยู่ 9 รูปแบบสำคัญ อันได้แก่ (1) การพาไปพบแพทย์ตามนัดหมายเพื่อตรวจและติดตามอาการ (2) การเดินทางไปรับยาแทนตาม นัดหมาย (3) การช่วยจดจำวันนัดหมายเพื่อตรวจและติดตามอาการ (4) การเอาใจใส่และให้ข้อมูลเกี่ยวกับวิธีการใช้ยาที่ถูกต้อง (5) การหมั่นคอยดูแลและควบคุมอาหารการกิน (6) การช่วยเตือนเกี่ยวกับการกินยา ให้ถูกเวลา (7)การช่วยจัดเตรียมยาตามมื้ออาหารในแต่ละวัน (8) การหมั่นถามไถ่และติดตามอาการจากการใช้ยา และ (9) การสร้างความรู้สึกในการมีคุณค่าทั้งต่อตัวผู้สูงอายุและบุคคลรอบข้าง สำหรับปัญหาและอุปสรรคในกระบวนการมีส่วนร่วมของครอบครัวในการเกื้อหนุนด้านการใช้ยาของผู้สูงอายุที่ป่วยด้วยโรคเรื้อรัง มีอยู่ 4 ประการสำคัญ ได้แก่ (1) สมาชิกในครอบครัวต้องออกไปทำงานนอกบ้าน (2) ความเข้าใจว่าผู้สูงอายุยังช่วยเหลือตัวเองได้ดี (3) การขาดความรู้ของครอบครัวเกี่ยวกับโรคเรื้อรังและการใช้ยาในผู้สูงอายุ และ (4) สัมพันธภาพที่อ่อนแอภายในครอบครัว