เครื่องมือประเมินภาวะซึมเศร้าด้วยรูปภาพ

บทคัดย่อ

โรคซึมเศร้าเป็นปัญหาที่กำลังเปลี่ยนแปลงเป็นภาระโรคอับดับที่สองของโลกและเป็นสาเหตุอันดับหนึ่งของการสูญเสียเนื่องจากภาวะบกพร่องทางสุขภาพ (years of life lest due to disability - YLDs) การคัดกรองโรคซึมเศร้าในพื้นที่อำเภอเชียงดาวด้วยแบบประเมินโรคซึมเศร้า 9 คำถามฉบับภาษาไทย (PHQ-9) ยังมีปัญหาเรื่องภาษาและ วัฒนธรรมเป็นอย่างมากเนื่องจากมีหลากหลายชนเผ่า เพื่อแก้ปัญหานี้เครื่องมือประเมินภาวะซึมเศร้าด้วยรูปภาพ (Sukontip K. face mood pictorial depression assessment tool) จึงได้ถูกพัฒนาขึ้น งานวิจัยนี้เป็นการศึกษาการตรวจคัดกรอง (screening test) มีวัตถุประสงค์เพื่อหาค่าความไวและความจำเพาะของเครื่องมือประเมินภาวะ ซึมเศร้าด้วยรูปภาพในการใช้ตรวจคัดกรองโรคซึมเศร้า โดยศึกษากลุ่มตัวอย่างซึ่งเป็นผู้ที่มารับบริการที่แผนก ผู้ป่วยนอกโรงพยาบาลสวนปรุง อายุ 18 ปีขึ้นไป จำนวน 100 คน เป็นผู้ป่วยที่จิตแพทย์วินิจฉัยว่าเป็นโรคซึมเศร้า 50 คน ไม่เป็นโรคซีมเศร้า 50 คน ตัดกลุ่มที่เป็นโรคจิตเภทและโรคปัญญาอ่อนออก คัดเลือกกลุ่มตัวอย่างด้วยการสุ่มแบบง่าย รวบรวมข้อมูลระหว่างเดือนตุลาคมถึงธันวาคม พ.ศ. 2554 กลุ่มตัวอย่างได้รับการประเมินภาวะซึมเศร้า ด้วยรูปภาพ แล้วนำไปเปรียบเทียบกับการวินิจฉัยโรคซึมเศร้าโดยจิตแพทย์ (DSM-IV criteria) และ PHQ-9 ผลการศึกษาพบว่า การประเมินด้วยเครื่องมือประเมินภาวะซึมเศร้าด้วยรูปภาพใช้เวลาเฉลี่ยในการทดสอบเพียง 10 วินาที ใบหน้าหมายเลขที่ 4 เป็นจุดตัดที่เหมาะสมที่ใช้แยกระหว่างผู้ป่วยออกจากผู้ที่ไม่ป่วยเป็นโรคซึมเศร้าโดยมีความไวร้อยละ 78.00 ค่าความจำเพาะร้อยละ 82.00 ความน่าจะเป็นโรค (positive likelihood ratio, LR+)เท่ากับ 4.33, negative likelihood ratio, LR - เท่ากับ 0.27 มีพื้นที่ใต้โค้ง (area under reciver operating characteristic curve, AUC) เท่ากับ 0.83, positive predictive value เท่ากับร้อยละ 81.25 และ negative predictive value เท่ากับร้อยละ 78.85 ส่วนการประเมินด้วย PHQ - 9 พบว่า ใช้เวลาประมาณ 5-10 นาที มีความไวร้อยละ 76.00 ค่าความจำเพาะ ร้อยละ 76.00 ความน่าจะเป็นโรคเท่ากับ 3.17, LR - เท่ากับ 0.32 และมีพื้นที่ใต้โค้ง (AUC)เท่ากับ 0.86 สรุปผล เครื่องมือประเมินภาวะซึมเศร้าด้วยรูปภาพมีความแม่นยำในการคัดกรองโรคซึมเศร้าค่อนข้างสูงใช้เวลาน้อยกว่าแบบประเมินโรคซึมเศร้า 9 คำถาม ฉบับภาษาไทย (PHQ-9) เป็นทางเลือกหนึ่งที่จะใช้คัดกรองโรคซึมเศร้าในชุมชนแทน PHQ-9 เพราะมีความแม่นยำในการคัดกรองโรคใกล้เคียงกัน (ไม่ต่างกันทางสถิติ) โดยไม่มีอุปสรรคด้านภาษาและวัฒนธรรม