ยารักษาโรคริดสีดวงทวารจากสมุนไพร เพชรสังฆาต

บทคัดย่อ

เพชรสังฆาต (Cissus quadrangularis L.) เป็นพืชไม้เลื้อยมีสรรพคุณแก้ริดสีดวงทวาร ในปัจจุบันบริโภคเถาของเพชรสังฆาตบดแห้งเพื่อรักษาโรคนี้ จึงเป็นลักษณะยาที่ควบคุมคุณภาพได้ยาก มีความเสี่ยง ต่อเชื้อรา เชื้อจุลินทรีย์ และยังมีปริมาณ calcium oxalate สูงมาก อาจก่อให้เกิดความระคายเคืองและเป็น อันตรายต่อผู้ป่วยได้ การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนายาจากเพชรสังขาตในรูปแบบของสารสกัดที่มีฤทธิ์ต้านอักเสบ และสามารถควบคุมคุณภาพยาด้วยสารสำคัญ นำสารสกัดหยาบที่ได้จากการสกัดเถาเพชร สังฆาตด้วย 95% เอธานอล ไปแยกตามลำดับความเป็นขั้วของสารได้เป็นสารสกัดย่อยสองสารสกัด คือ สารสกัดเฮกเซน และสารสกัดเอธานอล แล้วนำสารสกัดทั้ง 3 ชนิด ที่ความเข้มข้นร้อยละ 0.1, 1 และ 5 ในสารละลาย ethylphenyl propiolate ไปทดสอบฤทธิ์ยับยั้งอาการบวมของใบหูหนู เปรียบเทียบกับอาการบวมของใบหูหนูที่เกิดจากการเหนี่ยวนำด้วยสาร ethylpheny!propiolate และมียาต้านอักเสบ indomethacin เป็นสารควบคุมบวก พบว่า สารสกัดเฮกเซนที่ความเข้มข้นร้อยละ 1 สามารถลดอาการบวมของใบหูหนูได้อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<o.05) ได้ที่เวลา 30, 60 และ 120 นาที ส่วนสารสกัดหยาบที่ความเข้มข้นร้อยละ 5 สามารถลดอาการบวมได้ที่เวลา 30 นาที ในขณะที่สารสกัดเอธานอลไม่แสดงฤทธิ์ยับยั้งอาการบวมของใบ หูหนู นำสารสกัดเฮกเซนมาแยกหาสารสำคัญและตรวจสอบสูตรโครงสร้าง พบว่าเป็น lupeol จึงได้พัฒนาตำรับยารักษาโรคริดสีดวงทวาร โดยใช้สารสกัดเฮกเซนที่ความเข้มข้นร้อยละ 1 ใน fatty base ประเมินความคงตัวทางกายภาพของยาที่เก็บไว้ที่อุณหภูมิ 8-15 องศาเซลเซียส เป็นเวลา 3 เดือนพบว่าลักษณะของยาสมุนไพรเพชรสังฆาตไม่เปลี่ยนแปลง