ปัจจัยที่มีผลและนโยบายส่งเสริมการคงอยู่ของทันตแพทย์ที่ปฏิบัติงานในหน่วยงานส่วนภูมิภาคกระทรวงสาธารณสุข

บทคัดย่อ

การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัจจัยที่มีผลต่อการคงอยู่และนโยบายที่สนับสนุนการคงอยู่ของทันตแพทย์ที่ปฏิบัติงานในหน่วยงานภูมิภาค กระทรวงสาธารณสุข โดยเน้นการศึกษาปัจจัยและนโยบายดังกล่าวในแต่ละกลุ่มอายุราชการ และประเภทพื้นที่ปฏิบัติงานต่างๆ การวิจัยเชิงสํารวจภาคตัดขวางนี้สํารวจความคิดเห็นในกลุ่มทันตแพทย์จํานวน 5,435 คนโดยใช้แบบสอบถามในทันตแพทย์ที่ปฏิบัติงานในสํานักงานสาธารณสุขจังหวัด โรงพยาบาลศูนย์โรงพยาบาลทั่วไป โรงพยาบาลชุมชน และวิทยาลัยการสาธารณสุขสิรินธร ในเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2561 การวิเคราะห์ข้อมูลใช้สถิติเชิงพรรณนา และสถิติถดถอยโลจิสติคทวิภาคแบบตัวแปรเดี่ยว และหลายตัวแปร เพื่อระบุปัจจัยคงอยู่/นโยบายส่งเสริมที่สัมพันธ์กับความตั้งใจอยู่ปฏิบัติงานจนเกษียณและไม่ลาออก ผลการศึกษาพบว่า ทันตแพทย์ร้อยละ 46.5 ระบุว่ามีความตั้งใจที่จะปฏิบัติงานในกระทรวงสาธารณสุขจนเกษียณและไม่มีแผนลาออกจากราชการ ปัจจัยส่วนบุคคลที่มีความสัมพันธ์อย่างมีนัยสําคัญทางสถิติ ได้แก่ วุฒิการศึกษาสูงสุดในระดับปริญญาโท/เอกและระดับอนุมัติบัตร/วุฒิบัตร ระดับตําแหน่งทันตแพทย์ชํานาญการขึ้นไปและกลุ่มอายุราชการตั้งแต่ 11 ปีขึ้นไป ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อความตั้งใจปฏิบัติงานจนเกษียณและไม่ลาออกคือ งานที่มีความมั่นคงกว่าเอกชน (OR=2.134) ภาระงานสูงแต่สามารถใช้ชีวิตส่วนตัวและครอบครัวควบคู่อย่างมีความสุข (OR=1.880) ความภูมิใจที่สามารถแก้ไขปัญหาระหว่างการทํางานได้ (OR=1.463) และสามารถเลื่อนตําแหน่งถึงระดับชํานาญการพิเศษได้ทุกคน (OR=1.262) ปัจจัยที่มีผลต่อการคงอยู่ในกลุ่มตัวอย่างแต่ละกลุ่มมีความแตกต่างกัน อายุราชการที่มากขึ้นจะพบจํานวนปัจจัยที่มีผลลดลง แต่ปัจจัยที่มีผลต่อทุกกลุ่มอายุ คือ งานมีความมั่นคงมากกว่าภาคเอกชน ปัจจัยที่มีผลในบางกลุ่มอายุคือ ถึงแม้จะมีภาระงานสูงแต่สามารถใช้ชีวิตส่วนตัวและครอบครัวได้อย่างมีความสุข และความภูมิใจที่สามารถแก้ไขปัญหาระหว่างทํางานได้ปัจจัยที่มีผลต่อทุกพื้นที่ปฏิบัติงานคือถึงแม้จะมีภาระงานสูง แต่สามารถใช้ชีวิตส่วนตัวและครอบครัว ได้อย่างมีความสุขปัจจัยที่มีผลในบางกลุ่มพื้นที่คือ สามารถเลื่อนตําแหน่งถึงระดับชํานาญการพิเศษได้ทุกคน และงานมีความมั่นคงกว่าเอกชน และความภูมิใจที่สามารถแก้ไขปัญหาระหว่างทํางานได้ นโยบายที่ส่งเสริมการคงอยู่ของทันตแพทย์ พบว่ามี 3 นโยบายคือ สวัสดิการรักษาพยาบาล/เงินบํานาญ (OR=3.430) ความมั่นคงในวิชาชีพ/ความภูมิใจในวิชาชีพ (OR=1.614) และเงินเดือน/ค่าตอบแทนต่างๆ ที่เหมาะสม (OR=1.565) นโยบายที่มีผลในทุกกลุ่มอายุและทุกพื้นที่คือสวัสดิการรักษาพยาบาลและเงินบํานาญ ยกเว้นในกลุ่มอายุราชการมากกว่า 20 ปี ส่วนนโยบายที่มีผลในบางกลุ่มอายุคือเงินเดือนค่าตอบแทนที่เหมาะสมและเพียงพอ ความมั่นคงในวิชาชีพ และความภูมิใจในวิชาชีพ