เปรียบเทียบผลการอ่านภาพถ่ายรังสีทรวงอกผู้ป่วยโรคปอดอักเสบในชุมชน ระหว่างแพทย์ประจำโรงพยาบาลในจังหวัดนครพนมกับรังสีแพทย์ผู้เชี่ยวชาญจากสถาบันโรคทรวงอก

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์ในการศึกษานี้ คือศึกษาความสอดคล้องของผลการอ่านภาพถ่ายรังสีทรวงอกในผู้ป่วยปอด อักเสบที่ติดเชื้อจากชุมชน ระหว่างแพทย์ประจำโรงพยาบาลในจังหวัดนครพนมกับรังสีแพทย์ผู้เชี่ยวชาญจากสถาบันโรคทรวงอก เก็บรวบรวมข้อมูลโดยเจ้าหน้าที่เฝ้าระวังโรคประจำโรงพยาบาล ในกลุ่มผู้ป่วยที่สงสัยโรคปอด อักเสบในชุมชน ด้วยแบบบันทึกมาตรฐาน บันทึกผลการอ่านภาพถ่ายรังสีทรวงอกด้วยกล้องดิจิตอล บันทึกลงในแผ่น CD-R นำส่งให้คณะรังสีแพทย์ผู้เชี่ยวชาญจากสถาบันโรคทรวงอก 3 คนอ่าน กำหนดเกณฑ์เห็นพ้องต้องกัน 2 ใน 3

กลุ่มตัวอย่างที่ศึกษาในครั้งนี้ คือผู้ป่วยที่เข้ารับการรักษาตัวในโรงพยาบาลในจังหวัดนครพนมทั้ง 12 แห่ง ในระหว่างวันที่ 1 ธันวาคม 2546 ถึง 31 ธันวาคม 2547 โดยใช้เกณฑ์การคัดเลือกของโครงการโรคติดเชื่ออุบัติใหม่เป็นผู้ป่วยที่สงสัยว่าเป็นโรคปอดอักเสบในชุมชนที่มีภาพถ่ายรังสีทรวงอกทั้งหมด 3,882 ราย มีผลการอ่านภาพถ่ายรังสีทรวงอกจากรังสีแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ จากสถาบันโรคทรวงอก 522 ราย (13%) ในจำนวนนี้ผู้ป่วยครึ่งหนึ่งได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นโรคปอดอักเสบ และ แพทย์ในจังหวัดนครพนม ระบุว่า 312 ราย (59.8%) มีลักษณะ ผิดปรกติ มีลักษณะเป็น interstitial infiltrate มากที่สุด พบร้อยละ 77.9 รองลงมาพบ alveolar infiltrate ร้อยละ 16, consolidation ร้อยละ 15.7 pleural effusion, cavitation และ atelectasis พบร้อยละ 6.1, 4.2 และ 1ตามลำดับ ส่วนผลการอ่านภาพถ่ายรังสีทรวงอกจากสถาบันโรคทรวงอกรังสีแพทย์ระบุว่ามีหลักฐานเป็นปอดอักเสบจำนวน 494 ราย (ร้อยละ 94.6) ส่วนใหญ่พบลักษณะเป็น interstitial infiltrate ร้อยละ 67.2 alveolar infiltrate ร้อยละ 21.9 consolidation ร้อยละ 16.6 pleural effusion, cavitation และ atelectasis ร้อยละ 4.5, 2.6 และ 0.6 ตามลำดับ ความเห็นพ้องต้องกันในการอ่านภาพถ่ายรังสีทรวงอก อยู่ในระดับต่ำถึงปานกลาง (interstitial in- filtrate; kappa=0.143, consolidation; kappa=0.215, pleural effusion; kappa=0.6, cavitation; kappa=0.368) พบความแตกต่างในการอ่านอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ใน interstitial infiltrate และ consolidation ส่วน ลักษณะของปอดที่ไม่พบความแตกต่างและไม่มีความเห็นห้องต้องกัน ได้แก่ alveolar infiltrate และ atelectasis

ผลจากการศึกษา ชี้ให้เห็นว่ามีความแตกต่างในการอ่านภาพถ่ายรังสีทรวงอกของแพทย์ และความเห็นพ้อง ต้องกันอยู่ในระดับน้อยถึงปานกลาง ในกรณีที่ทำได้ แพทย์ผู้ให้การรักษาผู้ป่วยควรทำการปรึกษารังสีแพทย์ในการ อ่านผลภาพถ่ายรังสีทรวงอก ควรมีการศึกษาในขนาดที่ใหญ่ขึ้นเพื่ออนุมานถึงสถานการณ์การอ่านผลภาพถ่ายรังสีทรวงอกในประเทศไทย