ปัจจัยที่มีผลต่อผลการดำเนินงานขาดทุนของโรงพยาบาลสังกัดสำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุขในประเทศไทย

บทคัดย่อ

ปัญหาการขาดทุนของโรงพยาบาลรัฐบาลสังกัดสำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณะสุขในประเทศไทย เริ่มมีรายงานตั้งแต่ปี พ.ศ.2553 ในปัจจุบันพบว่ามีโรงพยาบาลที่มีสถานการณ์ขาดทุนมากถึง 67 แห่ง จากข้อมูลตัวเลข ณ วันที่31 ตุลาคม 2560 พบมีโรงพยาบาลที่ขาดทุนเฉพาะปี 2560 จำนวน 382 แห่ง เป็นเงิน 3,160 ล้านบาท การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสถานการณ์ปัจจุบันของการดำเนินงานและปัจจัยที่มีผลต่อผลการดำเนินงานขาดทุนของ โรงพยาบาลรัฐบาลสังกัดสำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุขในประเทศไทย โดยประเมินจากค่าอัตรากำไรหรือขาดทุนจากการดำเนินงาน (operating margin) ซึ่งปัจจัยประกอบด้วยลักษณะทั่วไปของโรงพยาบาล ลักษณะการบริหารจัดการ ลักษณะการให้บริการ และลักษณะตลาดของโรงพยาบาล การวิจัยนี้ใช้ข้อมูลประเภททุติยภูมิช่วงระยะเวลาของปีงบประมาณ 2560 (วันที่ 1 ตุลาคม พ.ศ.2559 ถึง 30 กันยายน พ.ศ.2560) มีจำนวนข้อมูลโรงพยาบาลที่ใช้ในการวิเคราะห์ทั้งสิ้น 896 แห่ง สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ ค่าความถี่ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการวิเคราะห์ binary logistic regression ผลการวิจัยพบว่าโรงพยาบาลรัฐบาลสังกัดสำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุขในประเทศไทยที่มีการดำเนินงานขาดทุนส่วนมากเป็นโรงพยาบาลชุมชนขนาดกลาง (ระดับ F2) ตั้งอยู่ในเขตสุขภาพที่ 1 มีระยะเวลาเฉลี่ยในการชำระหนี้การค้ากลุ่มบริการ ระยะเวลาเฉลี่ยในการเรียกเก็บหนี้จากกรมบัญชีกลาง ระยะเวลาเฉลี่ยในการบริหารสินค้าคงคลัง สัดส่วนของจำนวนผู้ป่วยในต่อผู้ป่วยทั้งหมด สัดส่วนจำนวนหัตถการที่ทำแบบผู้ป่วยในต่อจำนวนหัตถการทั้งหมด สัดส่วนค่าเฉลี่ยจำนวนวันนอนต่อจำนวนผู้ป่วยในกลุ่มที่ใช้สิทธิการรักษาพยาบาลบัตรต่างด้าว สัดส่วนจำนวนเตียงของโรงพยาบาลต่อจำนวนเตียงรวมในแต่ละจังหวัด สัดส่วนจำนวนผู้ใช้สิทธิการรักษาพยาบาลประกันสุขภาพถ้วนหน้าต่อจำนวนผู้ป่วยทั้งหมด สัดส่วนจำนวนผู้ใช้สิทธิการรักษาพยาบาลของข้าราชการต่อจำนวนผู้ป่วยทั้งหมด และสัดส่วนจำนวนผู้ใช้สิทธิการรักษาพยาบาลบัตรต่างด้าวต่อจำนวนผู้ป่วยทั้งหมด น้อยกว่ากลุ่มโรงพยาบาลที่มีผลดำเนินการไม่ขาดทุน จากการวิเคราะห์ binary logistic regression พบว่าปัจจัยประเภทโรงพยาบาล เขตที่ตั้งของโรงพยาบาล และสัดส่วนของจำนวนผู้ป่วยในต่อผู้ป่วยทั้งหมด มีผลต่อการดำเนินงานขาดทุนของโรงพยาบาลรัฐบาลสังกัดสำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุขในประเทศไทย โดยมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05