การดำรงพฤติกรรมเสี่ยงของการใช้เข็มฉีดยาร่วมกัน ในกลุ่มผู้ใช้ยาเสพติด (ชนิดฉีด) ที่เข้ารับการบำบัดรักษา ณ หน่วยบำบัดยาเสพติดแห่งหนึ่ง ในพื้นที่ภาคใต้ของประเทศไทย

บทคัดย่อ

การวิจัยเชิงคุณภาพครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการรับรู้ ความเชื่อ ทัศนคติต่อพฤติกรรมการใช้เข็ม ฉีดยาร่วมกันในกลุ่มผู้ใช้ยาเสพติด (ชนิดฉีด) ที่เข้ารับการบำบัดรักษา ณ หน่วยบำบัดยาเสพติดแห่งหนึ่ง ในจังหวัดสงขลา เก็บรวบรวมข้อมูลโดยการสัมภาษณ์เชิงลึก ในกลุ่มผู้ใช้ยาเสพติด (ชนิดฉีด) ๑๗ ราย และกลุ่มผู้ให้บริการ ๓ ราย รวมทั้งใช้การสังเกตแบบมีส่วนร่วมและศึกษาเอกสารต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้หลักการวิเคราะห์เนื้อหาร่วมกับการให้ผู้ให้ข้อมูลตรวจสอบข้อสรุปจากผลการวิเคราะห์ การศึกษาพบว่า ผู้เสพยาส่วนใหญ่รับรู้ถึงความเสี่ยงต่อการติดเชื้อเอชไอวี/เอดส์จากการใช้เข็มฉีดยาร่วมกัน ทั้งนี้ แม้ส่วนใหญ่ได้พยายามปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเสี่ยง โดยลดความถี่ของการใช้เข็มร่วมลง แต่ส่วนหนึ่ง ก็ยอมรับว่ายังคงมีการใช้เข็มฉีดยาร่วมกับผู้อื่น (ทั้งการรับ/ใช้ตาม และการให้เข็มแก่ผู้อื่น) ความเสี้ยนร่วมกับความทรมานจากการอยากยา และการไม่กล้าพกเข็มติดตัวเนื่องจากกลัวถูกตำรวจจับ เป็นเหตุผลสำคัญในการใช้เข็มร่วมกัน นอกจากนี้ ความเชื่อ ความเข้าใจผิดว่าสามารถแยกเพื่อนผู้ร่วมเสพยาที่ติดเชื้อ จากผู้ที่ไม่ติดเชื้อได้โดยสังเกตอาการความผิดปรกติของร่างกาย เป็นเหตุผลที่สำคัญอีกอย่างหนึ่งในการดำรงพฤติกรรมเสี่ยงดังกล่าว การนำแนวคิดการลดอันตราย เช่น การรณรงค์ให้ความรู้เพื่อแก้ไขความเข้าใจ ผิดต่าง ๆ การทดลองนำแนวคิดการแลกเปลี่ยนเข็มเสรีมาใช้ รวมทั้งการส่งเสริมให้มีการให้บริการให้คำปรึกษาก่อน-หลังการตรวจเลือดเพื่อหาเชื้อเอชไอวี/เอดส์ ให้แก่ผู้เสพยาและครอบครัว น่าจะช่วยป้องกันการแพร่กระจายของเอดส์ในกลุ่มผู้เสพยา รวมทั้งภรรยา คู่นอนของผู้เสพยา ได้ต่อไปในอนาคต