วิวัฒนาการระบบบริการการแพทย์ฉุกเฉินในประเทศไทย: การทบทวนวรรณกรรมอย่างเป็นระบบ

บทคัดย่อ

ระบบบริการการแพทย์ฉุกเฉินของไทยพัฒนาอย่างต่อเนื่องในสองทศวรรษ การศึกษานี้มุ่งทบทวนแนวคิดการแพทย์ฉุกเฉิน และวิวัฒนาการของระบบบริการการแพทย์ฉุกเฉินในประเทศไทยด้วยวิธีการทบทวนวรรณกรรมอย่างเป็นระบบสืบค้นแหล่งข้อมูลจาก 7 ฐานข้อมูล ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2522-2556 ผลการสืบค้นได้บทความทั้งสิ้น 2,458 เรื่อง คัดเลือกและประเมินคุณภาพบทความตามเกณฑ์ได้จำนวน 50 บทความ และสังเคราะห์ข้อมูลด้วย นักวิจัยสองท่าน ผลการศึกษาพบว่าระบบบริการการแพทย์ฉุกเฉินของไทยมีพัฒนาการด้วยรูปแบบ Anglo-American Model อธิบายวิวัฒนาการระบบบริการการแพทย์ฉุกเฉินไทยตามช่วงเวลาเป็น 4 ยุคคือ (1) ยุคบุกเบิก ก่อนพ.ศ. 2537 เป็นบริการนำผู้บาดเจ็บส่งโรงพยาบาลโดยอาสาสมัครจากมูลนิธิต่าง ๆ (2) ยุคต้นแบบ Trauma Care (TC)พ.ศ.2537-2547 Trauma Center ต้นแบบของระบบบริการการแพทย์ฉุกเฉินของไทย เกิดขึ้นครั้งแรกที่โรงพยาบาลศูนย์จังหวัดขอนแก่น (3) ยุคขยายผล Trauma Care พ.ศ.2548 - 2551 การขยายบริการการแพทย์ฉุกเฉินภายในและภายนอกโรงพยาบาล ในส่วนกลาง ภูมิภาค และท้องถิ่นอย่างก้าวกระโดด และ (4) ยุคหลังประกาศใช้พระราชบัญญัติการแพทย์ฉุกเฉิน พ.ศ. 2551 จัดตั้งสถาบันการแพทย์ฉุกเฉินแห่งชาติเพื่อดูแลและพัฒนาระบบการแพทย์ฉุกเฉินของประเทศไทย โดยมุ่งหวังให้ผู้ป่วยฉุกเฉินได้รับการคุ้มครองสิทธิเพื่อเข้าถึงระบบบริการการแพทย์ฉุกเฉินอย่างทั่วถึง เท่าเทียม มีคุณภาพมาตรฐาน ผลการทบทวนวรรณกรรมแสดงพัฒนาการของระบบบริการการแพทย์ฉุกเฉินไทยที่ดำเนินมาอย่างต่อเนื่อง และเป็นบริการฟรี แต่พบปริมาณปฏิบัติการกู้ชีพและความครอบคลุมของการบริการกระจุกในภาคอีสาน ข้อมูลที่รวบรวมมายังมีข้อจำกัดการอธิบายทุกองค์ประกอบระบบบริการการแพทย์ฉุกเฉินได้อย่างครบถ้วน