ปัจจัยของผู้ป่วยที่มีผลต่อความร่วมมือในการใช้ยา งานบริบาลทางเภสัชกรรม โรงพยาบาลบางปลาม้า สุพรรณบุรี

บทคัดย่อ

การส่งเสริมให้ผู้ป่วยร่วมมือในการใช้ยาเป็นความรับผิดชอบโดยตรงของเภสัชกร ความร่วมมือในการใช้ยาส่งผลต่อคุณภาพการรักษาและคุณภาพชีวิตของผู้ป่วย และยังส่งผลต่ออัตราการเจ็บป่วย อัตราการเสียชีวิตและอัตราการนอนโรงพยาบาล ด้วยการค้นหาปัจจัยที่ส่งผลต่อความร่วมมือในการใช้ยาจึงอาจนำไปสู่การแก้ไขปัญหาการใช้ยาให้แก่ผู้ป่วยได้ การศึกษาเชิงพรรณนานี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัญหาเกี่ยวกับยา และปัจจัยของผู้ป่วยที่มีผลต่อการเกิดปัญหาความไม่ร่วมมือในการใช้ยา โดยดำเนินการเก็บข้อมูลย้อนหลังในปีงบประมาณ 2558 ณ งานบริบาลทางเภสัชกรรมผู้ป่วยนอกของคลินิกเฉพาะโรค ได้แก่ คลินิกโรคหืด คลินิกโรคเบาหวาน และคลินิกวาร์ฟาริน จากข้อมูลผู้ป่วย 212 ราย ผลการศึกษาปัญหาเกี่ยวกับยาพบทั้งหมด 394 ปัญหา เกี่ยวข้องกับความไม่ร่วมมือในการใช้ยามากถึง 205 ปัญหา คิดเป็นร้อยละ 52.03 แต่ละปัจจัยของผู้ป่วยที่มีผลดังกล่าว มีความแตกต่างกันไปในแต่ละคลินิกพิเศษ ในภาพรวมพบว่า ปัจจัยของผู้ป่วยนอกที่มีผลต่อความไม่ร่วมมือในการใช้ยาอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ได้แก่ อายุตั้งแต่ 60 ปีขึ้นไป (p=0.007) การที่ผู้ป่วยมาติดตามผลการรักษาไม่สม่ำเสมอตามนัด (p=0.001) และการมีโรคหัวใจและหลอดเลือดเป็นโรคร่วม (p=0.039) นอกจากนี้พบว่า หากผู้ป่วยมีปัจจัยที่บ่งชี้ถึงความสามารถของการควบคุมโรคได้ดี ได้แก่ ความสามารถควบคุมอาการโรคหืด การมีระดับน้ำตาลในเลือดตามเป้าหมาย และการมีระดับ INR อยู่ในช่วงเป้าหมาย จะสัมพันธ์กับการลดลงของปัญหาเกี่ยวกับยานี้ในผู้ป่วยได้อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ p=0.001) และการมีผู้ดูแลในการใช้ยาก็ส่งผลดีต่อความร่วมมือในการใช้ยาเช่นกัน (p=0.026) ผลที่ได้จากการศึกษาสามารถนำมาพัฒนางานบริบาลทางเภสัชกรรมเพื่อแก้ไขปัญหาความไม่ร่วมมือในการใช้ยาโดยเจาะจงให้ความสำคัญกับผู้ป่วยสูงอายุที่ขาดผู้ดูแล ผู้ป่วยที่มีโรคเรื้อรังร่วม และผู้ป่วยที่ผิดนัดการรักษา พร้อมทั้งส่งต่อข้อมูลให้กับทีมสหวิชาชีพและทีมเยี่ยมบ้านผู้ป่วย เพื่อบรรลุเป้าหมายในการทำให้ผู้ป่วยได้รับประโยชน์และความปลอดภัยจากการรักษาด้วยยา