การพัฒนารูปแบบกิจกรรมการดูแลผู้ป่วยวัณโรค กลุ่มผู้ป่วยจิตเวชในสถานสงเคราะห์คนไร้ที่พึ่ง บ้านเมตตา จังหวัดนครราชสีมา

บทคัดย่อ

ศูนย์แพทย์ชุมชนเมือง 3 วัดบูรพ์ ตั้งอยู่ในพื้นที่เขตเทศบาลนครราชสีมา ได้ดำเนินงานป้องกันควบคุมโรคติดต่ออย่างต่อเนื่อง และพบปัญหาการระบาดของโรควัณโรคปอดยังมีอยู่อย่างต่อเนื่องดังนั้นจึงได้ดำเนินงานด้านระบาดวิทยาอย่างเป็นระบบโดยเฉพาะรูปแบบกิจกรรมการดูแลผู้ป่วยวัณโรคในสถานสงเคราะห์คนไร้ที่พึ่งบ้านเมตตา จังหวัดนครราชสีมา ซึ่งเป็นกลุ่มค้อยโอกาสพิการทางจิตเวชและเร่ร่อนไร้ญาติไม่สามารถ พิสูจน์สถานะตนเองได้ มีจำนวน 496 ราย โดยมีปัญหาป่วยด้วยโรคจิตกลุ่มจิตเภท (schizophrenia) จำนวน 397 ราย คิดเป็นร้อยละ 80.04 โดยจัดกิจกรรมการดูแลให้เหมาะสมกับสภาพปัญหาของผู้ป่วย ด้วยการ พัฒนารูปแบบกิจกรรมการดูแลผู้ป่วยวัณโรคแบบเคลื่อนที่ ทำ DOTS แบบกลืนกินยาต่อหน้าทุกวันจนครบ 180 วัน โดยสร้างแรงจูงใจในการกินยาด้วยการสนับสนุนนมและขนม ทุกครั้งหลังกลืนกินขาเสร็จเรียบร้อยแล้วพร้อมทั้งถ่ายภาพการกลืนกินขาและอ้าปากดูใต้ลิ้นหลังกลืนกินยารายสัปดาห์ เพื่อป้องกันผู้ป่วยจิตเวชอมยา ซ่อนยาไว้ได้ลิ้นและบ้วนยาทิ้ง โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินผลการพัฒนารูปแบบกิจกรรมการดูแลผู้ป่วย วัณโรคในกลุ่มจิตเวช ซึ่งใช้รูปแบบการศึกษาเชิงพรรณนา ในลักษณะ model development โดยการ พัฒนารูปแบบกิจกรรมการดูแลผู้ป่วยวัณโรคในกลุ่มผู้ป่วยจิตเวช โดยใช้วงล้อ P-D-C-A วิธีการวิเคราะห์ข้อมูลสถิติที่ใช้คือร้อยละ จากที่พบผู้ป่วยเสียชีวิตด้วยโรควัณโรคปอดจำนวน 3 ราย นำมาสู่การคัดกรองค้นหาผู้ป่วยวัณโรคปอดรายอื่น ๆ มีกลุ่มเป้าหมายคือกลุ่มผู้ป่วยจิตเวช จำนวน 397 ราย โดยการส่งตรวจเอกซเรย์ปอด ซึ่งทำให้พบความผิดปรกติของผลเอกซ์เรย์ที่เข้าได้กับการคิดเชื้อวัณโรคปอดในระยะลูกลาม จำนวน 6ราย คิดเป็นร้อยละ 1.51 แต่ด้วยเหตุผลที่ผู้ป่วยกลุ่มนี้มีปัญหาทางจิตเวชทำให้ไม่สามารถให้ความร่วมมือในการเก็บเสมหะเพื่อส่งผลตรวจตามมาตรฐานการวินิจฉัยได้ โดยกำหนดช่วงระยะเวลาการศึกษาวิจัย คือ 1 ตุลาคม 2553 - 30 เมษายน 2554ร่วมกับการทบทวนข้อมูลเพื่อจัดทำแนวทางการดูแลผู้ป่วยวัณโรคในกลุ่มผู้ป่วย จิตเวช ทำให้เกิดบทบาทหน้าที่ที่ชัดเจนของภาคีเครือข่าย 4 แห่งและแนวทางการดูแลผู้ป่วยวัณโรคในกลุ่ม ผู้ป่วยจิตเวชขึ้น ซึ่งสามารถทำ DOTS ในกลุ่มผู้ป่วยจิตเวชได้สำเร็จและรักษาหายคิดเป็นร้อยละ 100 ส่วน กิจกรรมป้องกันการแพร่กระจายเชื้อวัณโรคปอดโดยการจัดแยกอาคารเรือนนอนโดยเฉพาะช่วงอันตรายในระยะ 14 วัน และตลอดช่วงระยะเวลาที่รักษาต่อเนื่องจนครบ 180 วัน และมาตรการการคัดกรองผู้รับอุปการะรายใหม่ทุกรายก่อนที่จะจัดเข้าพักอาศัยตามเรือนนอนต่าง ๆ ในสถานสงเคราะห์คนไร้ที่พึ่งบ้านเมตตา ซึ่งหากนำ รูปแบบดังกล่าวไปใช้ในการดูแลผู้ป่วยวัณโรคปอดในกลุ่มผู้ป่วยจิตเวชในสถานสงเคราะห์อื่น 7 ที่มีในประเทศไทยอีก 11 แห่งทั่วประเทศ จะทำให้ลดการแพร่กระจายเชื้อของโรควัณโรคปอด รวมทั้งลดค้นทุนการรักษาและป้องกันปัญหาการดื้อยาในกลุ่มผู้ป่วยจิตเวชที่มีปัญหาการกลืนกินยายาก