ปัจจัยเสี่ยงต่อภาวะโลหิตจางชนิดปานกลางถึงรุนแรงในผู้ป่วยมะเร็งรังไข่ที่รักษาด้วย ยาสูตรผสม Paclitaxel กับ Carboplatin

บทคัดย่อ

ภาวะโลหิตจางในผู้ป่วยมะเร็งรังไข่ที่ได้รับยาสูตรผสม paclitaxel กับ carboplatin มีอุบัติการณ์เท่ากับร้อยละ 92.8 แยกเป็นภาวะโลหิตจางจากยาเคมีบำบัด (chemotherapy-induced anemia: CIA) ชนิดปานกลางถึงรุนแรงเท่ากับร้อยละ 64.4 ซึ่งอาจทำให้เสียชีวิตได้ ภาวะนี้มีปัจจัยเสี่ยงหลายอย่างร่วมกันโดยเฉพาะขนาดยาสะสมของ paclitaxel กับ carboplatin ซึ่งยังไม่เคยมีการศึกษาในเรื่องนี้มาก่อน ดังนั้นการศึกษานี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัจจัยเสี่ยงต่อภาวะโลหิตจางชนิดปานกลางถึงรุนแรงในผู้ป่วยมะเร็งรังไข่ที่รักษาด้วยยาสูตรผสม paclitaxel กับ carboplatin เป็นการศึกษาแบบ retrospective cohort study ศึกษาโดยเก็บข้อมูลจากเวชระเบียนผู้ป่วยในที่เข้าพักรักษาในหอผู้ป่วยสูตินรีเวชกรรม เกณฑ์คัดเข้าคือผู้ป่วยโรคมะเร็งรังไข่ชนิดเยื่อบุผิวและได้รับยาสูตรผสม paclitaxel กับ carboplatin ระหว่างปี พ.ศ. 2552-2559 โดยแบ่งผู้ป่วยเป็น 2 กลุ่มคือ กลุ่มเกิดและไม่เกิด CIA ชนิดปานกลางถึงรุนแรง โดย CIA ชนิดปานกลางถึงรุนแรงหมายถึงภาวะที่มีระดับฮีโมโกลบินต่ำกว่า 10.0 กรัมต่อเดซิลิตรหลังจากได้รับยาเคมีบำบัด โดยเลือกปัจจัยเสี่ยงที่มีนัยสำคัญทางสถิติ (p<0.05) นำมาวิเคราะห์ logistic regression แล้วหา receiver operating characteristic curve (ROC curve) ผลการศึกษามีผู้ป่วยทั้งสิ้น 82 คน พบ 45 คน (ร้อยละ 54.9) เกิด CIA ชนิดปานกลางถึงรุนแรง เมื่อนำมาวิเคราะห์การถดถอยโลจิสติคแบบพหุตัวแปรแล้วพบว่าผู้ป่วยที่มีอายุ 50 ปีขึ้นไป(OR = 3.97; p=0.008) ร่วมกับได้รับ carboplatin ในขนาดยาสะสมตั้งแต่ 3,950 มิลลิกรัมขึ้นไป(OR = 10.30; p=0.044) มีความสัมพันธ์กับการเกิด CIA ชนิดปานกลางถึงรุนแรงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติและเมื่อทำ ROC curve พบว่าสามารถทำนายการเกิดภาวะนี้ได้ร้อยละ 74.3 ดังนั้น ผู้ป่วยมะเร็งรังไข่ชนิดเยื่อบุผิวที่มีอายุ 50 ปีขึ้นไปที่ใช้ carboplatin ที่มีขนาดยาสะสมตั้งแต่ 3,950 มิลลิกรัมขึ้นไปมีความเสี่ยงต่อการเกิด CIA ชนิดปานกลางถึงรุนแรงอย่างมีนัยสำคัญ ควรมีการติดตามประเมินผลทางคลินิกอื่นร่วมด้วยในการศึกษาต่อไป