การศึกษาปัญหาเกี่ยวกับการใช้ยาในเด็กและวัยรุ่น ที่มีภาวะทางสุขภาพจิต

บทคัดย่อ

การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อค้นหา และรวบรวมปัญหาเกี่ยวกับยา (drug related problems, DRPs) ของเด็กและวัยรุ่นที่มีภาวะทางสุขภาพจิตในสองกลุ่มโรคหลักคือ สมาธิสั้นในเด็กและภาวะซึมเศร้าในวัยรุ่น โดยมีกลุ่มเป้าหมายคือผู้ป่วยและผู้ที่ดูแลผู้ป่วย การศึกษาเป็นแบบภาคตัดขวาง ต้นปีงบประมาณ 2561 รวบรวมข้อมูลจากผู้ป่วยทั้งสิ้น 68 ราย ประกอบด้วยผู้ป่วยเด็กสมาธิสั้น 36 ราย และวัยรุ่นที่มีภาวะซึมเศร้า 32 ราย ยาหลักที่ใช้ในผู้ป่วยสมาธิสั้นคือ methylphenidate plain tablet 10 มิลลิกรัม ผู้ป่วยซึมเศร้าส่วนใหญ่ได้รับการวินิจฉัยด้วย major depressive dis-order ยาต้านซึมเศร้าหลักและใช้เป็นมาตรฐานของการรักษาคือ fluoxetine tablet 20 มิลลิกรัม ข้อมูลปัญหาเกี่ยวกับยาที่ค้นหาและรวบรวมได้จากทั้งสองโรค อันดับหนึ่งคือ ในผู้ป่วย 41 ราย รายงานว่าเกิดอาการข้างเคียง/อาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยาอย่างน้อยหนึ่งอาการ อันดับสองคือ ในผู้ป่วย 37 ราย ยังขาดความตระหนักถึงความร่วมมือในการใช้ยาที่ดีและสม่ำเสมอ ข้อมูลด้านอาการไม่พึงประสงค์ที่พบจากการศึกษาในกลุ่มโรคสมาธิสั้น พบผู้ป่วยเด็ก 15 ราย หรือร้อยละ 41.7 มีความอยากอาหารลดลง และผู้ป่วยเด็ก 5 ราย หรือร้อยละ 13.9 มีอาการปวดศีรษะในช่วงแรกของการใช้ยา ส่วนกลุ่มวัยรุ่นที่มีภาวะซึมเศร้า พบผู้ป่วย 11 ราย คิดเป็นร้อยละ 34.4 และ 9 ราย คิดเป็นร้อยละ 28.1 มีความอยากอาหารลดลง และมีอาการง่วงซึมตามลำดับ อาการเหล่านี้ล้วนเป็นอาการที่สัมพันธ์กับกลไกการออกฤทธิ์ของยาหลักที่ใช้ในการรักษา และที่สำคัญคือเภสัชกรสามารถให้คำแนะนำที่ถูกต้องได้ตั้งแต่ครั้งแรกที่ผู้ป่วยได้รับการรักษาด้วยยา เพื่อสร้างความรู้ความเข้าใจและความร่วมมือในการใช้ยาอย่างถูกต้อง ในกรณีที่ผู้ป่วยเด็กและวัยรุ่นไม่สามารถดูแลตนเองในการใช้ยาได้ดีเพียงพอ เภสัชกรจำเป็นต้องเน้นการให้ความรู้ความเข้าใจ แก่ผู้ปกครอง/ผู้ดูแลด้วยเช่นกัน จึงจะช่วยเพิ่มความร่วมมือในการใช้ยาที่ดีในผู้ป่วยจิตเวชกลุ่มนี้ได้ ซึ่งผลการศึกษาสภาพปัญหานี้สามารถนำไปศึกษา วางแผนและจัดทำแนวทางการให้คำแนะนำการใช้ยาในงานบริบาลทางเภสัชกรรมได้ ต่อไป