นโยบายแห่งชาติด้านยาของประเทศไทย: วิวัฒนาการและบทเรียนเพื่อการพัฒนา

บทคัดย่อ

หลายประเทศเผชิญกับปัญหามากมายในระบบยาที่จำเป็นต้องแก้ไข เพื่อทำให้ประชาชนสามารถเข้าถึงยาจำเป็นที่มีคุณภาพได้อย่างทั่วถึง โดยองค์การอนามัยโลกได้ให้ข้อเสนอแนะไว้ว่าเพื่อแก้ปัญหาในระบบยา แต่ละประเทศควรจัดทำนโยบายแห่งชาติด้านยา พร้อมทั้งได้จัดทำคู่มือนโยบายแห่งชาติด้านยาเพื่อเป็นแนวทางให้แก่ประเทศต่างๆ โดยนโยบายแห่งชาติด้านยาประกอบไปด้วยวัตถุประสงค์หลักสำคัญคือ การเข้าถึงยา ยาที่มีคุณภาพ และการใช้ยาอย่างสมเหตุผล อย่างไรก็ตาม แต่ละประเทศอาจมีวัตถุประสงค์หรือเป้ าหมายเพิ่มเติมที่แตกต่างกันออกไปได้ตามบริบทของประเทศ โดยการศึกษานี้เป็นการทบทวนวรรณกรรมและเอกสารที่เกี่ยวข้อง จากฐานข้อมูลที่เผยแพร่และมิได้เผยแพร่เป็นสาธารณะ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการพัฒนานโยบายแห่งชาติด้านยาของประเทศไทยและวิวัฒนาการ รวมถึงวิเคราะห์ผลการดำเนินนโยบายและความท้าทาย และให้ข้อเสนอแนะสำหรับการพัฒนาในอนาคตต่อไป ผลการทบทวนวรรณกรรมพบว่า นโยบายแห่งชาติด้านยาของประเทศไทยริเริ่มพัฒนาครั้งแรกในปี พ.ศ.2524 จนถึงปัจจุบัน นโยบายฯ ได้เริ่มจัดทำโดยการรวบรวมสถานการณ์และสภาพปัญหาในระบบยา และต่อมาได้ผนวกบูรณาการยุทธศาสตร์ชาติและแผนแม่บทแห่งชาติที่รัฐบาลได้ประกาศใช้เข้าในการจัดทำด้วย เพื่อให้ได้นโยบายฯ ที่สอดคล้องและครบถ้วน จากการดำเนินนโยบายแห่งชาติด้านยาของประเทศไทยตั้งแต่ฉบับที่ 1 ถึงฉบับปัจจุบัน พบว่านโยบายแห่งชาติด้านยาของประเทศไทยได้มีวิวัฒนาการและพัฒนาเป็นอย่างมาก ด้วยความพยายามสร้างความต่อเนื่องในการพัฒนานโยบายและจัดทำโครงการหรือมาตรการเพื่อให้สามารถแก้ปัญหาในระบบยาได้อย่างเหมาะสม อย่างไรก็ตาม แม้ว่านโยบายแห่งชาติด้านยาจะบรรลุตัวชี้วัดยุทธศาสตร์ แต่ยังคงมีความท้าทายที่ยังไม่บรรลุ เช่น การขับเคลื่อนสนับสนุนอุตสาหกรรมผลิตยา เพื่อความมั่นคงทางยาของประเทศ ซึ่งจำเป็นต้องได้รับความร่วมมือและมีส่วนร่วมจากภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง รวมถึงทรัพยากรจำเป็นที่เพียงพอต่อการขับเคลื่อน นอกจากนี้ควรมีสำนักงานเลขานุการถาวรจัดตั้งขึ้นในสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา และผลักดันให้คณะกรรมการพัฒนาระบบยาแห่งชาติและคณะอนุกรรมการที่เกี่ยวข้องอยู่ภายใต้อำนาจการกำกับดูแลของพระราชบัญญัติยา เพื่อทำให้สามารถดำเนินและประสานขับเคลื่อนนโยบายแห่งชาติด้านยาได้มีประสิทธิภาพและเกิดผลสัมฤทธิ์มากยิ่งขึ้น