การดำเนินงานควบคุมแอลกอฮอล์ในระดับท้องถิ่นกรณีศึกษาโครงการงานศพและงานบุญปลอดเหล้า

บทคัดย่อ

การใช้มาตรการทางกฎหมายในการควบคุมเหล้าในท้องถิ่นเป็นปัญหาในทางปฏิบัติมากกว่าการควบคุมด้วยมาตรการทางสังคมในรูปแบบโครงการงานศพและงานบุญปลอดเหล้า การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบริบทและกระบวนการดำเนินงานควบคุมแอลกอฮอล์ของท้องถิ่นด้วยโครงการงานศพและงานบุญปลอดเหล้าในพื้นที่สำนักงานหลักประกันสุขภาพที่ 10 อุบลราชธานี หน่วยในการศึกษาคือองค์การปกครองส่วนท้องถิ่นในพื้นที่สำนักงานหลักประกันสุขภาพที่ 10 อุบลราชธานี จำนวน 5 แห่ง จาก 4 จังหวัด เก็บข้อมูลระหว่าง เดือนพฤษภาคม - ตุลาคม 2558 เครื่องมือคือแบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้าง เก็บข้อมูลด้วยการสนทนากลุ่มและสัมภาษณ์เชิงลึก วิเคราะห์ข้อมูล ด้วยการวิเคราะห์เนื้อหา ผลการศึกษาพบว่า ผลสำเร็จของโครงการงานศพงานบุญปลอดเหล้าในท้องสินมีสองประการ คือ ประการที่หนึ่ง การมีตัวอย่างการงดเหล้าในงานศพของญาติผู้นำชุมชน การเห็นข้อดีด้านการลดภาระค่าใช้จ่ายลดภาระหนี้สิน ลดการเล่นการพนัน และมีเงินส่วนเหลือเพื่อทำบุญให้กับผู้ตายนั้น เหมาะสมกับบริบทของชุมชนชนบทและประการที่สองการใช้นโยบายระดับอำเภอพร้อมการกำกับติดตามและการสุ่มประเมินอย่างเข้มข้น หรือการใช้นโยบายรัฐเป็นตัวนำร่วมกับสถาบันศาสนา ตำรวจ ความร่วมมือของผู้นำชุมชน และเครือข่ายภายในชุมชน ร่วมกับการใช้ตัวแบบบุคคลสำคัญในชุมชนเป็นตัวอย่างนั้น เหมาะสมกับบริบทของชุมชนเมืองและกึ่งเมือง ดังนั้น การใช้มาตรการทางสังคมในการควบคุมเหล้าในท้องถิ่นแบบค่อยๆ เปลี่ยนแปลงในวิถีชีวิตชุมชน ด้วยการใช้ตัวแบบบุคคลสำคัญการใช้นโยบายระดับอำเภอ และการมีส่วนร่วมของภาคีเครือข่ายในท้องถิ่น ถือเป็นปัจจัยสำคัญต่อผลสำเร็จและความยั่งยืนของการควบคุมเหล้าในท้องถิ่น