ผลกระทบจากภาวะมหาอุทกภัยปี 2554 ต่อผู้ป่วยโรคเรื้อรัง อำเภอพระนครศรีอยุธยา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

บทคัดย่อ

การศึกษาเชิงพรรณาเรื่องผลกระทบจากภาวะมหาอุทกภัยในปี 2554 ต่อผู้ป่วยโรคเรื้อรังในอำเภอพระนครศรีอยุธยา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา มีวัตถุประสงค์ เพื่อประเมินผลกระทบด้านภาวะความเจ็บป่วยการขาดรักษา และพฤติกรรมสุขภาพ โดยใช้วิธีวิจัยแบบ mixed method ทั้งเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ ด้วยการสำรวจ ประชากรตัวอย่างในอำเภอพระนครศรีอยุธยา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา จำนวน 538 ราย คือผู้ป่วยโรคเรื้อรัง ความดันโลหิตสูง 157 ราย โรคเบาหวาน 119 ราย โรคเบาหว่านที่ใช้อินซูลิน 37 รายโรคหลอดเลือดสมอง 83 ราย โรคไตเรื้อรัง 38 รายและโรคหอบหืด 104 ราย ผู้รับบริการที่โรงพยาบาล พระนครศรีอยุธยาและเครือข่ายประกอบด้วย โรงพยาบาลสนาม ศูนย์แพทย์โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล หน่วยบริการสาขา โดยใช้แบบสอบถาม นอกจากนั้นยังสัมภาษณ์เชิงลึกกลุ่มประชากรตัวอย่าง โรคความดันโลหิตสูง 16 ราย โรคเบาหวาน 12 ราย โรคเบาหวานที่รักษาด้วยอินซูลิน 4 ราย โรคหลอดเลือดสมอง 8 ราย ผู้ป่วยโรคไตวายเรื้อรัง 4 ราย และผู้ป่วยโรคหอบหืด 11 ราย ใน 3 ประเด็น คือ ปัญหาและผลกระทบทาง สุขภาพจากภาวะอุทกภัย การจัดการตนเองระหว่างเกิดอุทกภัย และข้อเสนอแนะในการแก้ไขปัญหาครั้งต่อไป โดยศึกษาระหว่างวันที่ 1 - 31 เดือนมกราคม 2555 หลังจากเกิดอทกภัย 3 เดือน

การศึกษาแสดงว่า ประชากรตัวอย่างส่วนใหญ่อาศัยในพื้นที่ที่มีระดับน้ำสูงประมาณ 2-3 เมตรในช่วง อุทกภัยซึ่งมีระยะเวลา 2-3 เดือน (กันยายน-พฤศจิกายน 2554) ผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูงขาดยาร้อยละ 32.5 ระยะเวลาที่ขาดยา 24.1 (15.4) วัน ผู้ป่วยโรคเบาหวานขาดยาร้อยละ 36.9 ระยะเวลาที่ขาดยา 26.2 (15.4) วัน แต่ผลระดับความดันโลหิตและค่าระดับน้ำตาลในเลือดก่อนอาหาร (FBS) ก่อนและหลังน้ำท่วม ไม่ต่างกัน ผ้ป่วยโรคเบาหวานที่ใช้อินซลินแต่มีไม่เพียงพอ ร้อยละ 21.6 ระยะเวลาที่ขาดยา 19.9 (10.6) วันและไม่พบอาการผิดปรกติรุนแรง ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองขาดยาร้อยละ 18.1 จึงทำให้มีปัญหาอาการแทรกซ้อนของโรคร้อยละ 27.7 มีปัญหาสุขภาพจิต ร้อยละ 30.0 มีปัญหาในการทำกายภาพบำบัดและการ ฟื้นฟูสมรรถภาพร้อยละ 36.1 ผู้ป่วยโรคไตวายเรื้อรังที่ล้างไตทางช่องท้องและกลุ่มที่ฟอกเลือดด้วยใตเทียมพบว่าล้างไตคลาดเคลื่อนร้อยละ 10.4, 33.3 ตามลำดับ ผู้ป่วยล้างไตทางช่องท้องติดเชื้อที่แผลหน้าท้องร้อย- ละ 24.3 ผู้ป่วยโรคหอบหืดกลุ่ม uncontrolled asthma (AC score น้อยกว่า 21) เพิ่มร้อยละ 71.1 เป็นร้อยละ 86.5 หลังน้ำท่วม พฤติกรรมสุขภาพที่ไม่ดีเพิ่มขึ้นในผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูงและผู้ป่วยโรคเบาหวาน ข้อเสนอจากประชากรตั่วอย่างคือ ต้องการให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องมีการเตรียมการที่ดีเพื่อลดผล กระทบจากภัยพิบัติ รวมทั้งมีหน่วยบริการนอกโรงพยาบาลกระจายในพินที่รับผิดชอบ การมีเครือข่ายที่ดีกับหน่วยบริการปฐมภูมิทำให้ผู้ป่วยโรคเรื้อรังได้รับบริการดีขึ้น