ประสิทธิผลของโปรแกรมความร่วมมือระหว่างเภสัชกรและพยาบาลในการรายงานอาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยาตามความสมัครใจโรงพยาบาลพระปกเกล้า จันทบุรี

บทคัดย่อ

การวิจัยเชิงทดลองครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินประสิทธิผลของโปรแกรมความร่วมมือระหว่างเภสัชกรและพยาบาลในการรายงานอาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยาตามความสมัครใจ ทั้งในด้านความรู้และการรายงานอาการไม่พึงประสงค์ฯ โดยเปรียบเทียบความรู้และความสามารถในการรายงานอาการไม่พึงประสงค์ฯระหว่างพยาบาลกลุ่มที่เข้าร่วมและไม่ได้เข้าร่วมโปรแกรม โดยยึดรายงานของเภสัชกรเป็นเกณฑ์ และการศึกษาแบบกึ่งทดลอง (quasi experiment) โดยเปรียบเทียบความรู้ในกลุ่มพยาบาลผู้ประสานงานที่ได้รับการอบรมจากผู้วิจัย กลุ่มตัวอย่างเป็นพยาบาลประจำหอผู้ป่วยอายุรกรรมและศัลยกรรมที่ทำหน้าที่บันทึกข้อมูลการรักษาในแฟ้มประวัติผู้ป่วย วิธีการศึกษาประกอบด้วย การให้ความรู้แก่พยาบาลเกี่ยวกับการเฝ้าระวังอาการไม่พึงประสงค์ฯ การทดสอบความรู้ของพยาบาลก่อนและหลังการอบรม รวมทั้งการประเมินความรู้ของพยาบาลก่อนและหลังการเข้าร่วมโปรแกรมทั้งหมด การรวบรวมข้อมูลการค้นหาและรายงานอาการไม่พึงประสงค์ฯของเภสัชกรและพยาบาล วิเคราะห์ความแตกต่างของความรู้ด้วยสถิติ Wilcoxon signed-rank test และ วิเคราะห์ความแตกต่างของสัดส่วนรายงานอาการไม่พึงประสงค์ระหว่างกลุ่ม ด้วยไคสแควร์ ดำเนินการวิจัยระหว่างเดือนธันวาคม 2547 ถึงเดือนมิถุนายน 2548

การวิจัยพบว่า พยาบาลผู้ประสานงานที่ได้รับการอบรมจำนวน 8 ราย มีคะแนนเฉลี่ยการทดสอบความรู้หลังการอบรมสูงกว่าก่อนการอบรม และพยาบาลในกลุ่มทดลองอีก 44 รายที่ได้รับความรู้ในลักษณะการชี้แจงเป็นรายกลุ่มหรือรายบุคคล มีคะแนนเฉลี่ยการทดสอบความรู้หลังการเข้าร่วมโปรแกรมไปแล้ว 3 เดือนสูงกว่า ก่อนเข้าร่วมโปรแกรมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 ขณะที่พยาบาลกลุ่มควบคุมที่ไม่ได้เข้าร่วมโปรแกรมจำนวน 38 ราย มีคะแนนเฉลียการทดสอบความรู้ไม่แตกต่างจากเดิม เมื่อเปรียบเทียบระหว่างกลุ่มพบว่า พยาบาลกลุ่มทดลองมีผลต่างคะแนนเฉลี่ยการทดสอบความรู้สูงกว่าพยาบาลกลุ่มควบคุมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ จากการติดตามผู้ป่วย 3,572 ราย ในหอผู้ป่วยที่เข้าร่วมโปรแกรม และ 3,467 ราย ในหอ ผู้ป่วยที่ไม่ได้เข้าร่วมโปรแกรม พบอาการไม่พึงประสงค์ฯ ทั้งสิ้น 371 ปัญหา และ 266 ปัญหา ตามลำดับพยาบาลกลุ่มทดลองมีการรายงานอาการไม่พึงประสงค์ฯ 174 ปัญหา (ร้อยละ 46.9) ซึ่งสูงกว่าพยาบาลกลุ่มควบคุมที่มีการรายงานเพียง 29 ปัญหา (ร้อยละ 10.9) ถึง 4 เท่า

สรุปได้ว่า ผลของโปรแกรมช่วยพัฒนาความรู้และความร่วมมือระหว่างเภสัชกรและพยาบาลในการรายงานอาการไม่พึงประสงค์ฯ ในโรงพยาบาลพระปกเกล้า และช่วยให้พยาบาลมีข้อมูลเพิ่มขึ้นในการดูแล ผู้ป่วยให้ปลอดภัยจากการใช้ยาร่วมกับแพทย์และเภสัชกรอย่างมีประสิทธิภาพ