สถานการณ์การรักษานิ่วในท่อน้ำดีด้วยการผ่าตัดในโรงพยาบาลชุมชนพยัคฆภูมิพิสัย

บทคัดย่อ

ในปัจจุบันการรักษานิ่วในท่อน้ำดีมีการใช้เทคโนโลยีที่ทันสมัยมากขึ้นคือการส่องกล้องทางลำไส้เล็กแล้วตัดหูรูดท่อน้ำดีคล้องนิ่วออกหรือสลายนิ่วออกซึ่งต้องอาศัยความชำนาญของศัลยแพทย์และเครื่องมือที่มีราคาแพง ได้แก่ ชุดส่องกล้องลำไส้เล็ก ชุดตัดหรูดท่อน้ำดีและดึงนิ่ว (Endoscopic sphincterotomy and stone basket) เครื่องเอ็กซเรย์ชนิด Fluoroscope ซึ่งมักจะมีในระดับโรงพยาบาลมหาวิทยาลัย หรือสถาบันการศึกษาทางการแพทย์ จึงเป็นการยากที่ผู้ป่วยซึ่งมีจำนวนมากจะเข้าถึงบริการและอีกทั้งผู้ป่วยที่เป็นนิ่วในท่อน้ำดีส่วนใหญ่มักจะมาพบแพทย์ด้วยภาวะฉุกเฉินทางช่องท้อง คือมีอาการปวดท้องกระทันหันหรือมีภาวะติดเชื้อในท่อน้ำดี ผู้ป่วยและญาติมีความต้องการการรักษาที่รวดเร็วแม้จะเป็นวิธีผ่าตัดก็ตาม โรง-พยาบาลพยัคฆภูมิพิสัยซึ่งเป็นโรงพยาบาลชุมชนขนาดใหญ่มีความพร้อมด้านทีมงานและเครื่องมือพื้นฐานที่สามารถผ่าตัดรักษาผู้ป่วยนิ่วในท่อน้ำดีได้และได้ผ่าตัดผู้ป่วยตั้งแต่ มกราคม 2544- ธันวาคม 2547 จำนวน 47 ราย หลังการผ่าตัดเปิดสำรวจท่อน้ำดีแล้วได้ผ่าตัดระบายทางเดินน้ำดีเพิ่มเติมเพื่อป้องกันการกลับเป็น ซ้ำของนิ่วท่อน้ำดีด้วยเทคนิคต่าง ๆ (Choledochoduodenostomy, Choledocho-jejunostomy, Transduodenal sphincterotomy) จำนวน 32 ราย ใส่เพียงท่อระบายน้ำดี (T-tube) 15 ราย และได้รายงานประสิทธิผลและความปลอดภัยของการผ่าตัดและอาการกลับเป็นซ้ำของผู้ป่วย ตลอดจนการติดตามภาวะแทรกซ้อนที่เป็นผลจากการรักษาเป็นระยะเวลา 2 ปี ผู้ป่วยหายดีไม่มีอาการกลับเป็นซ้ำ ไม่มีอัตราการตาย ไม่พบภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงจากการผ่าตัดในระยะเริ่มแรก มีเพียงภาวะแทรกซ้อนทั่วไปจากการผ่าตัด มีภาวะติดเชื้อในท่อน้ำดีหลังผ่าตัดเท่ากับ 1 ราย (2.1%) ในรายที่ทำหัตถการผ่าตัดเพื่อป้องกันการกลับ เป็นซ้ำของนิ่วท่อน้ำดี (Choledochoduodenostomy)