ความสัมพันธ์ของระดับไตรกลีเซอไรด์ที่มีผลต่อการคำนวณค่าไลโปโปรตีนชนิดความหนาแน่นต่ำเปรียบเทียบกับวิธีการตรวจวัดโดยตรง

กาญจนา กิจบูรณะ

ผู้แต่ง

กาญจนา กิจบูรณะ โรงพยาบาลสวรรค์ประชารักษ์

คำสำคัญ:

ไลโปโปรตีนชนิดความหนาแน่นต่ำ, direct LDL-c, calculated LDL-c

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์ : เพื่อศึกษาความสัมพันธ์ของระดับ triglyceride ที่มีผลต่อค่าการคำนวณ low density lipoprotein cholesterol (LDL-c) โดยเปรียบเทียบค่า LDL-c ที่ได้จากการคำนวณและวิธีการตรวจวัดโดยตรง

วิธีการศึกษา : ทำการวิจัยแบบวิเคราะห์เชิงสังเกต กลุ่มตัวอย่างคือผู้ป่วยที่ส่งตรวจชุดไขมันในเลือดตั้งแต่ 1 ตุลาคม 2560 ถึง 30 กันยายน 2561 จำนวน 36,471 คน รวบรวมข้อมูลของผู้ป่วยได้แก่ อายุ เพศ ระดับ total cholesterol (TC), triglyceride, high density lipoprotein cholesterol (HDL-c), และ direct LDL-c นำมาคำนวณหาค่า LDL-c จากสูตรของ Friedewald, Anandaraja, Puavilai, Chen และ Vujovic แจกแจงข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา หาค่าสัมประสิทธ์สหสัมพันธ์เพื่อดูความสัมพันธ์ระหว่างวิธีการตรวจวัด LDL-c โดยตรงและการคำนวณ เปรียบเทียบความแตกต่างของค่าเฉลี่ย LDL-c ของ 2 วิธีที่ระดับ triglyceride ต่างๆ ด้วยสถิติ pair t test และหาค่าความถูกต้องแม่นยำที่ยอมรับได้ของการตรวจ LDL-c โดยวิธีคำนวณ โดยเทียบกับค่า allowable total error (TEa) กำหนดเกณฑ์ TEa ที่ยอมรับและเชื่อถือได้ไม่เกินร้อยละ 10 หรือ 7.73 มิลลิกรัมต่อเดซิลิตร

ผลการศึกษา : ค่า LDL-c ในพลาสมาระหว่างวิธีการตรวจวัดโดยตรงและค่าที่ได้จากการคำนวณจากสูตรของ Friedewald, Anandaraja, Puavilai, Chen และ Vujovic มีความสัมพันธ์กันดีมากที่ระดับ triglyceride น้อยกว่าหรือเท่ากับ 400 มิลลิกรัมต่อเดซิลิตร โดยมีค่าสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์เท่ากับ 0.983, 0.929, 0.985, 0.982 และ 0.985 ตามลำดับ ถ้าระดับ triglyceride มากกว่า 400 มิลลิกรัมต่อเดซิลิตร ค่าความสัมพันธ์จะลดลงตามระดับ triglyceride ที่สูงขึ้น เมื่อแยกตามระดับความเข้มข้นของ triglyceride ที่ 0-100, 101-200, 201-300 และ 301-400 มิลลิกรัมต่อเดซิลิตร พบค่าเฉลี่ยของ LDL-c ที่ได้จากการตรวจวัดโดยตรงและค่าจากการคำนวณทั้ง 5 สูตรแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p < 0.001) ทุกระดับ ยกเว้นค่าเฉลี่ยของ LDL-c จากการคำนวณด้วยสูตรของ Chen ที่ระดับ triglyceride 301 - 400 มิลลิกรัมต่อเดซิลิตร ไม่แตกต่างจากค่าการตรวจวัดโดยตรง (p = 0.165) สูตรของ Vujovic ให้ค่าเฉลี่ยแตกต่างน้อยที่สุดกับวิธีการตรวจวัดโดยตรง หรือมีความแม่นยำสูงที่สุดที่ระดับ triglyceride 0 - 300 มิลลิกรัมต่อเดซิลิตร (mean difference = 2.5, 2.0 และ 1.0) และจำนวนตัวอย่างที่คำนวณด้วยสูตรของ Vujovic มีค่าอยู่ในช่วงค่า TEa ที่ยอมรับได้ ร้อยละ 93.0 รองลงมาเป็นสูตรของ Puavilai ร้อยละ 87.4, Chen ร้อยละ 67.4, Friedewald ร้อยละ 67.1 และ Anandaraja ร้อยละ 60.6

สรุป : วิธีคำนวณ LDL-c จากสูตรของ Friedewald, Anandaraja, Pauvilai, Chen และ Vujovic มีความสัมพันธ์กันดีกับวิธีการตรวจวัดโดยตรง โดยค่า LDL-c จากการคำนวณจากสูตรของ Vujovic มีความถูกต้อง เหมาะสมที่สุด

คำสำคัญ : ไลโปโปรตีนชนิดความหนาแน่นต่ำ direct LDL-c calculated LDL-c

เอกสารอ้างอิง

Catapano AL, Graham I, De Backer G, Wiklund O, Chapman MJ, Drexel H, et al. 2016 ESC/EAS Guidelines for the management of dyslipidaemias. Eur Heart J 2016;37:2999–3058.

W Dongmei, Y Qiuju, S Baohua, H Jia, M Huirong, Y Weilan, et al. Low-density lipoprotein cholesterol 4: the notable risk factor of coronary artery disease development. Cardiovasc Med 2021:8:1-11. [cited 2021 Oct 10]. Available form: https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fcvm.2021.619386/full

กระทรวงสาธารณสุข, กองยุทธศาสตร์และแผนงานสำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข. สถิติสาธารณสุข พ.ศ. 2560. นนทบุรี: กระทรวงสาธารณสุข; 2560.

Friedewald WT, Levy RI, Fredrickson DS. Estimation of the concentration of low-density lipoprotein cholesterol in plasma, without use of the preparative ultracentrifuge. Clin Chem 1972;18:499-502.

Anandaraja S, Narang R, Godeswar R, Laksmy R, Talwar KK. Low-density lipoprotein cholesterol estimation by a new formula in Indian population. Int J Cardiol 2005;102:117-20.

Puavilai W, Laoragpongse D. Is calculated LDL-C by using the new modified Friedewald equation better than the standard Friedewald equation? J Med Assoc Thai 2004;87(6):589-93.

Chen Y, Zhang X, Pan B, Jin X, Yao H, Chen B, et al. A modified formula for calculating low-density lipoprotein cholesterol values. Lipids Health Dis 2010;9:52.

Vujovic A, Kotur-Stevuljevic J, Spasic S, Bujisic N, Martinovic J, Vujovic N, et al. Evaluation of different formulas for LDL-C calculation. Lipids Health Dis 2010;9:27.

Kannan S, Mahadevan S, Ramji B, Jayapaul M, Kumaravel V. LDL-cholesterol: Friedewald calculated versus direct measurement-study from a large Indian laboratory database. Indian J Endocrinol Metab 2014;18(4): 502–4.

Sridevi V, Anand V, Mahendrappa SK. Comparison of Friedewald’s and Anandaraja’s formula with direct estimation of low-density lipoprotein cholesterol in Shivamogga population. IAIM 2016;3(7):120-31.

Westgard QC. RCPA Quality Requirements – Westgard [Internet]. 2020 [cited 2021 May 10]. Available form: http://www.westgard.com/rcpa-biochemistry.htm