การใช้ยาต้านการแข็งตัวของเลือดชนิดรับประทานของผู้ป่วยนอกที่มี Nonvalvular Atrial Fibrillation โรงพยาบาลสวรรค์ประชารักษ์

ณัฏฐ์ น้อมพรรโณภาส

ผู้แต่ง

ณัฏฐ์ น้อมพรรโณภาส โรงพยาบาลสวรรค์ประชารักษ์

คำสำคัญ:

Nonvalvular Atrial Fibrillation, ยาต้านการแข็งตัวของเลือด, ผู้ป่วยนอก

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์ : เพื่อศึกษาอัตราการใช้ยาและปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการใช้ยาต้านการแข็งตัวของเลือดชนิดรับประทานของผู้ป่วยนอก ที่มี nonvalvular atrial fibrillation (AF)

วิธีการศึกษา : การศึกษาภาคตัดขวางแบบย้อนหลัง (retrospective cross-sectional study) ในผู้ป่วยที่มีโรค nonvalvular AF ที่เข้ารับการรักษาในแผนกผู้ป่วยนอก ของโรงพยาบาลสวรรค์ประชารักษ์ จังหวัดนครสวรรค์ ตั้งแต่ 1 ตุลาคม 2561 ถึง 30 กันยายน 2563 ทั้งหมด 959 คน โดยใช้วิธีรวบรวมข้อมูลจากเวชระเบียนของผู้ป่วยประกอบด้วยข้อมูลพื้นฐาน ได้แก่ วันที่วินิจฉัยพบว่าเป็น nonvalvular AF ครั้งแรก (index date) อายุ เพศ สิทธิการรักษา โรคร่วม ภาวะที่เป็นข้อห้าม และข้อมูลการใช้ยาต้านการแข็งตัวของเลือด ประเมินความเสี่ยงตาม CHA₂DS₂-VASc score และ HAS-BLED score ทำการวิเคราะห์ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการใช้ยาต้านการแข็งตัวของเลือด และหาขนาดความสัมพันธ์ โดยใช้สถิติ binary logistic regression ที่ช่วงความเชื่อมั่นร้อยละ 95 (95% confidence interval: CI)

ผลการศึกษา : พบว่าผู้ป่วยส่วนใหญ่เป็นเพศชาย ร้อยละ 53.5 อยู่ในกลุ่มอายุตั้งแต่ 65 ปีขึ้นไปพบร้อยละ 67.1 อัตราการใช้ยาต้านการแข็งตัวของเลือดพบร้อยละ 73.3 กลุ่มผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงการเกิด stroke สูง ปานกลาง และต่ำ พบอัตราการใช้ยาต้านการแข็งตัวของเลือด ร้อยละ 78.4 ร้อยละ 69.6 และร้อยละ 17.5 ตามลำดับ ปัจจัยที่มีผลเพิ่มโอกาสการใช้ยาต้านการแข็งตัวของเลือดอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ได้แก่ โรคหลอดเลือดสมอง หรือภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราว หรือภาวะลิ่มเลือดอุดตันหลอดเลือด (OR_adj =2.47; 95%CI 1.61-3.79) ภาวะหัวใจล้มเหลว หรือกล้ามเนื้อหัวใจทำงานผิดปกติ (OR_adj =2.13; 95%CI 1.41-3.21) โรคความดันโลหิตสูง (OR_adj =1.43; 95%CI 1.02-2.01) เพศหญิง (OR_adj =1.39; 95%CI 1.01-1.90) และอายุ โดยผู้ป่วยที่มีอายุ 65 ถึง 74 ปี มีโอกาสใช้ยาต้านการแข็งตัวของเลือดสูงที่สุด (OR_adj =4.33; 95%CI 2.67-7.01) ปัจจัยที่มีผลลดโอกาสการใช้ยาต้านการแข็งตัวของเลือดอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ได้แก่ การมีประวัติหรือมีภาวะเสี่ยงที่จะเกิดเลือดออก (OR_adj =0.09; 95%CI 0.04-0.22) ภาวะไตผิดปกติ (OR_adj =0.44; 95%CI 0.21-0.92) และโรคหลอดเลือดแดงตีบหรือตัน (OR_adj =0.52; 95%CI 0.33-0.81)

สรุป : ผู้ป่วยนอกที่มี nonvalvular AF และมีความเสี่ยงการเกิด stroke สูง มีอัตราการใช้ยาต้านการแข็งตัวของเลือดต่ำกว่าที่ควรจะเป็น (underuse) ปัจจัยสำคัญที่เพิ่มโอกาสการใช้ยาต้านการแข็งตัวของเลือดคือ โรคหลอดเลือดสมอง หรือภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราว หรือภาวะลิ่มเลือดอุดตันหลอดเลือด และภาวะหัวใจล้มเหลว หรือกล้ามเนื้อหัวใจทำงานผิดปกติ ปัจจัยสำคัญที่ลดโอกาสการใช้ยาต้านการแข็งตัวของเลือดคือการมีประวัติหรือมีภาวะเสี่ยงที่จะเกิดเลือดออก

คำสำคัญ : Nonvalvular Atrial Fibrillation ยาต้านการแข็งตัวของเลือด ผู้ป่วยนอก

เอกสารอ้างอิง

Phrommintikul A, Detnuntarat P, Prasertwitayakij N, Wongcharoen W. Prevalence of atrial fibrillation in Thai elderly. J Geriatr Cardiol 2016;13(3):270-3.

ภัทราณี ลีละพัฒนะ. ใน: กมล แก้วกิติณรงค์, กำพล สุวรรณพิมลกุล, ณัฐวุฒิ โตวนำชัย, ปิยะพันธ์ พฤกษพานิช, ลลิตา วัฒนะจรรยา, วาสิตา วราชิต ภาคสุข, บรรณาธิการ. Comprehensive review in internal medicine. สมุทรสาคร: ปรินท์แอนด์มอร์; 2563.หน้า 411-37.

Wehbe RM, Yadlapati A. Underuse of oral anticoagulants for nonvalvular atrial fibrillation: past, present, and future. Tex Heart Inst J 2016; 43(4):287-90.

Jirapattrathamrong S. Use of oral anticoagulant for prevention of embolic stroke and systemic embolism in atrial fibrillation. Vajira Med J 2018; 62 Suppl3: S64-74.

วรรณวรางค์ วงศ์เจริญ. ใน: นราวุฒิ ประเสริฐวิทยากิจ, พรรณนิภา สุวรรณสม, บรรณาธิการ. Precision cardiology customization of treatment in cardiology patients. เชียงใหม่: ทริค ธิงค์; 2562.หน้า 308-18.

January CT, Wann LS, Alpert JS, Calkins H, Cigarroa JE, Cleveland JC Jr, et al. 2014 AHA/ACC/HRS Guideline for the management of patients with atrial fibrillation: executive summary: a report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Practice Guidelines and the Heart Rhythm Society. Circulation 2014; 2014(130): 2071–104.

Camm AJ, Kirchhof P, Lip GY, Schotten U, Savelieva I, Ernst S, et al. Guidelines for the management of atrial fibrillation: the task force for the management of atrial fibrillation of the European Society of Cardiology (ESC). Eur Heart J 2010;31:2369–429.

Camm AJ, Lip GY, DeCaterina R, Savelieva I, Atar D, Hohnloser SH, et al. 2012 Focused update of the ESC Guidelines for the management of atrial fibrillation: an update of the 2010 ESC Guidelines for the management of atrial fibrillation: developed with the special contribution of the American College of Cardiology. Eur Heart J 2012;2012(33):2719–47.

Kirchhof P, Benussi S, Kotecha D, Ahlsson1 A, Atar D, Casadei B, et al. 2016 ESC Guidelines for the management of atrial fibrillation developed in collaboration with EACTS: the task force for the management of atrial fibrillation of the European Society of Cardiology (ESC). European Heart Journal 2016; 37: 2893–962.

Singer DE, Hughes RA, Gress DR, Sheehan MA, Oertel LB, Maraventano SW, et al. The effect of low-dose warfarin on the risk of stroke in patients with nonrheumatic atrial fibrillation: the Boston area anticoagulation trial for atrial fibrillation investigators. N Engl J Med 1990;323:1505-11.

Ezekowitz MD, Bridgers SL, James KE, Carliner NH, Colling CL, Gornick CC, et al. Warfarin in the prevention of stroke associated with nonrheumatic atrial fibrillation: veterans affairs stroke prevention in nonrheumatic atrial fibrillation investigators. N Engl J Med 1992;327:1406-12.

Sweeney KG, GRAY DP, Steele R, Evans P. Use of warfarin in non-rheumatic atrial fibrillation: a commentary from general practice. Br J Gen Pract 1995;45:153-8.

Yang X, Li Z, Zhao X, Wang C, Liu L, Wang C, et al. Use of warfarin at discharge among acute ischemic stroke patients with nonvalvular atrial fibrillation in China. Stroke 2016;47:464-70.

Go AS, Hylek EM, Borowsky LH, Phillips KA, Selby JV, Singer DE. Warfarin use among ambulatory patients with nonvalvular atrial fibrillation: the anticoagulation and risk factors in atrial fibrillation (ATRIA) study. Ann Intern Med 1999;131:927-34.

Bartholomay E, Polli I, Borges AP, Kalil C, Arroque A, Kohler I, et al. Prevalence of oral anticoagulation in atrial fibrillation. Clinics 2014;69(9):615-20.

Akao M, Chun YH, Esato M, Abe M, Tsuji H, Wada H, et al. Inappropriate use of oral anticoagulants for patients with atrial fibrillation. Circ J 2014;78(9):2166-72.

Kirchhof P, Ammentorp B, Darius H, Caterina RD, Heuzey J-YL, Schilling RJ, et al. Management of atrial fibrillation in seven European countries after the publication of the 2010 ESC Guidelines on atrial fibrillation: primary results of the PREvention of thromboemolic events—European Registry in Atrial Fibrillation (PREFER in AF). Europace 2014;16:6–14.

Lip GYH, Laroche C, Dan G-A, Santini M, Kalarus Z, Rasmussen LH, et al. A prospective survey in European Society of Cardiology member countries of atrial fibrillation management: baseline results of EURObservational Research Programme Atrial Fibrillation (EORP-AF) Pilot General Registry. Europace 2014;16:308–19.

Shantsila E, Wolff A, Lip GY, Lane DA. Optimising stroke prevention in patients with atrial fibrillation: application of the GRASP-AF audit tool in a UK general practice cohort. Br J Gen Pract 2015;65(630):e16-23.

Hsu JC, Maddox TM, Kennedy KF, Katz DF, Marzec LN, Lubitz SA, et al. Oral anticoagulant therapy prescription in patients with atrial fibrillation across the spectrum of stroke risk: insights from the NCDR PINNACLE Registry. JAMA Cardiol 2016;1:55–62.

Barnes GD, Lucas E, Alexander GC, Goldberger ZD. National trends in ambulatory oral anticoagulant use. Am J Med 2015; 128(12): 1300–5.

Waldo AL, Becker RC, Tapson VF, Colgan KJ. Hospitalized patients with atrial fibrillation and a high risk of stroke are not being provided with adequate anticoagulation. J Am Coll Cardiol 2005;46(9):1729-36.

Krittayaphong R, Phrommintikul A, Ngamjanyaporn P, Siriwattana K, Kanjanarutjawiwat W, Chantrarat T, et al. Rate of anticoagulant use, and factors associated with not prescribing anticoagulant in older Thai adults with non-valvular atrial fibrillation: a multicenter registry. J Geriatr Cardiol 2019; 16(3): 242–50.

Choudhry NK, Soumerai SB, Normand SLT, Ross-Degnan D, Laupacis A, Anderson GM. Warfarin prescribing in atrial fibrillation: the impact of physician, patient, and hospital characteristics. Am J Med 2006;119(7):607-15.