เวชศาสตร์วิถีชีวิต: 6 เสาหลักตามหลักฐานเชิงประจักษ์ – บทความปริทัศน์
คำสำคัญ:
เวชศาสตร์วิถีชีวิต, การปรับเปลี่ยนวิถีชีวิต, การป้องกันโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง, การส่งเสริมสุขภาพบทคัดย่อ
บทนำ: เวชศาสตร์วิถีชีวิต (Lifestyle Medicine, LM) เป็นสาขาทางการแพทย์ที่มุ่งเน้นการส่งเสริมการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเพื่อป้องกันและฟื้นฟูสุขภาพจากโรคเรื้อรัง โดยมีหลักการสำคัญ 6 ประการเป็นพื้นฐาน แนวทางนี้มุ่งแก้ไขที่สาเหตุรากฐานของโรคผ่านการปรับวิถีชีวิต เพื่อส่งเสริมคุณภาพชีวิตและสุขภาวะที่ยั่งยืนของผู้ป่วย
วัตถุประสงค์: เพื่อทบทวนพัฒนาการ หลักฐานเชิงประจักษ์และโอกาสในการประยุกต์ใช้เวชศาสตร์วิถีชีวิตในงานบริการสุขภาพ
วิธีการ: ดำเนินการทบทวนวรรณกรรมแบบบรรยาย โดยค้นข้อมูลจากฐานข้อมูล PubMed, Scopus และเอกสารนโยบาย ระหว่างปี ค.ศ. 2000–2025 คัดเลือกบทความที่เกี่ยวข้องกับ 6 เสาหลักของเวชศาสตร์วิถีชีวิต และการประยุกต์ใช้แนวทางดังกล่าวในบริบทสากลและประเทศไทย
ผลการทบทวน: พบหลักฐานจากการทดลองแบบสุ่มและการวิเคราะห์อภิมานที่ยืนยันประสิทธิผลของ LM ในการลดความเสี่ยงของโรคหัวใจและหลอดเลือด เบาหวาน ความดันโลหิตสูง และโรคอ้วน นอกจากนี้การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพยังมีส่วนช่วยปรับปรุงผลลัพธ์ด้านสุขภาพ เช่น คุณภาพชีวิตของผู้ป่วยที่ดีขึ้น
สรุป: เวชศาสตร์วิถีชีวิตเป็นแนวทางการดูแลสุขภาพที่มีความคุ้มค่าและมีประสิทธิผลเชิงต้นทุนในการป้องกันและฟื้นฟูโรคเรื้อรัง อีกทั้งยังเป็นแนวทางที่ยั่งยืนในการส่งเสริมสุขภาพ จึงควรสนับสนุนการบูรณาการเวชศาสตร์วิถีชีวิตเข้ากับระบบบริการสุขภาพของไทยอย่างเป็นรูปธรรมต่อไป
คำสำคัญ: เวชศาสตร์วิถีชีวิต, การปรับเปลี่ยนวิถีชีวิต, การป้องกันโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง, การส่งเสริมสุขภาพ
เอกสารอ้างอิง
World Health Organization. Climate change and noncommunicable diseases: connections [update on 2 Nov 2023; cited 2025 Aug 22]. Geneva: World Health Organization; 2023.
World Health Organization Thailand, United Nations Development Programme. Prevention and control of noncommunicable diseases in Thailand – the case for investment [cited 2025 Aug 22]. Bangkok: WHO Thailand; 2021.
American College of Lifestyle Medicine. What is Lifestyle Medicine? ACLM; 2023.
Lianov L, Johnson M. Physician competencies for prescribing lifestyle medicine. JAMA. 2010;304(2):202–3.
Lippman D, Stump M, Veazey E, Guimarães ST, Rosenfeld R, Kelly JH, et al. Foundations of lifestyle medicine and its evolution. Mayo Clin Proc Innov Qual Outcomes. 2023.
Knowler WC, Barrett-Connor E, Fowler SE, Hamman RF, Lachin JM, Walker EA, et al. Reduction in the incidence of type 2 diabetes with lifestyle intervention or metformin. N Engl J Med. 2002;346(6):393-403. Doi: 10.1056/NEJMoa012512.
Ornish D, Brown SE, Scherwitz LW, Billings JH, Armstrong WT, Ports TA, et al. Can lifestyle changes reverse coronary heart disease? The Lifestyle Heart Trial. Lancet. 1990;336(8708):129-33.
Estruch R, Ros E, Salas-Salvadó J, Covas ML, Corella D, Arós F, et al. Primary prevention of cardiovascular disease with a Mediterranean diet. N Engl J Med. 2013;368(14):1279–90.
GBD 2021 Diseases and Injuries Collaborators. Global incidence, prevalence, years lived with disability (YLDs), disability-adjusted life-years (DALYs), and healthy life expectancy (HALE) for 371 diseases and injuries in 204 countries and territories and 811 subnational locations, 1990-2021: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2021. Lancet. 2024;403(10440):2133-61. Doi: 10.1016/S0140-6736(24)00757-8
Hippocrates. Hippocratic Writings. Chicago, IL: Encyclopedia Britannica;1955.
Ippokratous PG. Ta apanda [Hippocrates: the Collection] (in Greek). Athens: Papyros; 1938.
Ngo V. Divination Magie et Politique dans la Chine Ancienne. Paris: Presses Universitaires de France; 1976.
Battersby M, Egger G, Litt J. Introduction to lifestyle medicine. In: Egger G, Binns A, Rossner S, editors. Lifestyle Medicine: Managing Disease of Lifestyle in the 21st Century. 2nd ed. McGraw-Hill Australia Pty Ltd; 2011. p. 5.
McGinnis JM, Foege WH. Actual causes of death in the United States. JAMA. 1993;270(18):2207-12.
Mokdad AH, Marks JS, Stroup DF, Gerberding JL. Actual causes of death in the United States, 2000. JAMA. 2004;291(10):1238-45.
Tuso P, Stoll SR, Li WW. A plant-based diet, atherogenesis, and coronary artery disease prevention. Perm J. 2015;19(1):62-7.
Ujvari D, Hulchiy M, Calaby A, Nybacka Å, Byström B, Hirschberg AL. Lifestyle intervention up-regulates gene and protein levels of molecules involved in insulin signaling in the endometrium of overweight/obese women with polycystic ovary syndrome. Hum Reprod. 2014;29(7):1526-35. Doi: 10.1093/humrep/deu114.
Campbell T, Campbell T II. The China Study Solution: the Simple Way to Lose Weight and Reverse Illness, Using a Whole-Food, Plant-Based Diet. Rodale Books; 2016.
Buettner D, Skemp SS. Blue Zones: Lessons from the world’s longest lived. Am J Lifestyle Med. 2016;10(5):318-21.
Lianov LS, Adamson K, Kelly JH, Matthews S, Palma M, Rea BL. Lifestyle Medicine Core Competencies: 2022 Update. Am J Lifestyle Med. 2022;16(6):734-9. Doi: 10.1177/15598276221121580
Lifestyle Medicine Global Alliance. Lifestyle Medicine Global Alliance [Internet]. [cited 2025 Jun 15]. Available from: https://lifestylemedicineglobal.org/
Pojednic R, Frates E. A parallel curriculum in lifestyle medicine. Clin Teach. 2017;14(1):27-31.
Pojednic RM, Trilk J, Phillips EM. Lifestyle medicine curricula: an Initiative to Include Lifestyle Medicine in Our Nation’s Medical Schools. Acad Med. 2015;90(7):840-1.
Diabetes Prevention Program Research Group, Knowler WC, Fowler SE, Hamman RF, Christophi CA, Hoffman HJ, et al. 10-year follow-up of diabetes incidence and weight loss in the Diabetes Prevention Program Outcomes Study. Lancet. 2009;374(9702):1677–86.
Gupta SK, Sawhney RC, Rai L, Chavan VD, Dani S, Arora RC, et al. Regression of coronary atherosclerosis through healthy lifestyle in coronary artery disease patients--Mount Abu Open Heart Trial. Indian Heart J. 2011;63(5):461-9.
Ornish D, Scherwitz LW, Billings JH, Brown SE, Gould KL, Merritt TA, et al. Intensive lifestyle changes for reversal of coronary heart disease. JAMA. 1998;280(23):2001-7. Doi: 10.1001/jama.280.23.2001.
Gould KL, Ornish D, Scherwitz L, Brown S, Edens RP, Hess MJ, et al. Changes in myocardial perfusion abnormalities by positron emission tomography after long-term, intense risk factor modification. JAMA. 1995;274(11):894-901.
GBD 2017 Diet Collaborators. Health effects of dietary risks in 195 countries, 1990-2017: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2017. Lancet. 2019;393(10184):1958-72.
Estruch R, Ros E, Salas-Salvadó J, Covas MI, Corella D, Arós F, et al. Primary prevention of cardiovascular disease with a Mediterranean diet supplemented with extra-virgin olive oil or nuts. N Engl J Med. 2018;378(25):e34. Doi: 10.1056/NEJMoa1800389.
de Lorgeril M, Renaud S, Mamelle N, Salen P, Martin JL, Monjaud I, et al. Mediterranean alpha-linolenic acid-rich diet in secondary prevention of coronary heart disease. Lancet. 1994;343(8911):1454-59. 1995;345(8951):738.
de Lorgeril M, Salen P, Martin JL, Monjaud I, Delaye J, Mamelle N. Mediterranean diet, traditional risk factors, and the rate of cardiovascular complications after myocardial infarction: final report of the Lyon Diet Heart Study. Circulation. 1999;99(6):779-85. Doi: 10.1161/01.cir.99.6.779.
Øvrehus KA, Diederichsen A, Grove EL, Steffensen FH, Mortensen MB, Jensen JM, et al. Reduction of myocardial infarction and all-cause mortality associated to statins in patients without obstructive CAD. JACC Cardiovasc Imaging. 2021;14(12):2400-10. Doi: 10.1016/j.jcmg.2021.05.022.
Ridker PM, Danielson E, Fonseca FA, Genest J, Gotto AM Jr, Kastelein JJ, et al. Rosuvastatin to prevent vascular events in men and women with elevated C-reactive protein. N Engl J Med. 2008;359(21):2195-207. Doi: 10.1056/NEJMoa0807646.
Kris-Etherton P, Eckel RH, Howard BV, St Jeor S, Bazzarre TL; Nutrition Committee Population Science Committee and Clinical Science Committee of the American Heart Association. AHA Science Advisory: Lyon Diet Heart Study. Benefits of a Mediterranean-style, National Cholesterol Education Program/American Heart Association Step I dietary pattern on cardiovascular disease. Circulation. 2001;103(13):1823-25. Doi: 10.1161/01.cir.103.13.1823.
Virani SS, Smith SC Jr, Stone NJ, Grundy SM. Secondary prevention for atherosclerotic cardiovascular disease: comparing recent US and European guidelines on dyslipidemia. Circulation. 2020;141(14):1121-3. Doi: 10.1161/CIRCULATIONAHA.119.044282.
Saint-Maurice PF, Troiano RP, Bassett DR Jr, Graubard BI, Carlson SA, Shiroma EJ, et al. Association of Daily Step Count and Step Intensity With Mortality Among US Adults. JAMA. 2020;323(12):1151-60.
Benca RM, Teodorescu M. Sleep physiology and disorders in aging and dementia. Handb Clin Neurol. 2019;167:477-93.
Institute of Medicine, Board on Health Sciences Policy, Committee on Sleep Medicine and Research. Sleep Disorders and Sleep Deprivation: an Unmet Public Health Problem. Washington, DC: National Academies Press; 2006.
Mitchell MD, Gehrman P, Perlis M, Umscheid CA. Comparative effectiveness of cognitive behavioral therapy for insomnia: a systematic review. BMC Fam Pract. 2012;13:40. Doi: 10.1186/1471-2296-13-40.
Daviu N, Bruchas MR, Moghaddam B, Sandi C, Beyeler A. Neurobiological links between stress and anxiety. Neurobiol Stress. 2019;11:100191.
Stults-Kolehmainen MA, Sinha R. The effects of stress on physical activity and exercise. Sports Med. 2014;44(1):81-121.
Kalmbach DA, Anderson JR, Drake CL. The impact of stress on sleep: pathogenic sleep reactivity as a vulnerability to insomnia and circadian disorders. J Sleep Res. 2018;27(6):e12710.
Baban KA, Morton DP. Lifestyle medicine and stress management. J Fam Pract. 2022;71(suppl 1 Lifestyle):S24-S29. Doi: 10.12788/jfp.0285.
Davidson RJ, Kabat-Zinn J, Schumacher J, Rosenkranz M, Muller D, Santorelli SF, et al. Alterations in brain and immune function produced by mindfulness meditation. Psychosom Med. 2003;65(4):564-70.
Centers for Disease Control and Prevention. Diseases and death [Internet]. [cited 2025 Jun 15]. Available from: https://www.cdc.gov/tobacco/data_statistics/fact_sheets/fast_facts/diseases-and-death.html
Spencer MR, Curtin SC, Garnett MF. Alcohol-induced death rates in the United States, 2019-2020. NCHS Data Brief. 2022;(448):1-8.
Centers for Disease Control and Prevention (CDC), National Center for Health Statistics. Drug overdose deaths in the U.S. top 100,000 annually [Internet]. Atlanta (GA): CDC; 2021 Nov 17 [cited 2025 Jun 15]. Available from: https://www.cdc.gov/nchs/pressroom/nchs_press_releases/2021/20211117.htm
Centers for Disease Control and Prevention. Injuries and violence are leading causes of death [Internet]. Atlanta (GA): CDC; [cited 2025 Jun 15]. Available from: https://www.cdc.gov/injury/wisqars/animated-leading-causes.html
Waldinger RJ, Schulz MS. The Good Life: Lessons from the World’s Longest Scientific Study of Happiness. New YorK: Simon and Schuster; 2023.
National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine; Division of Behavioral and Social Sciences and Education, Health and Medicine Division, Board on Behavioral, Cognitive, and Sensory Sciences, Board on Health Sciences Policy; Committee on the Health and Medical Dimensions of Social Isolation and Loneliness in Older Adults. Social Isolation and Loneliness in Older Adults: Opportunities for the Health Care System. Washington (DC): National Academies Press; 2020 Feb 27.
Alzheimer’s Association. Lifestyle interventions provide maximum memory benefit when combined, may offset elevated Alzheimer’s risk due to genetics, pollution [Internet]. 2019 Jul 14 [cited 2025 Jun 15]. Available from: https://aaic.alz.org/releases_2019/sunLIFESTYLE-jul14.asp
Weintraub K. The Means of Reproduction. Sci Am Alzheimer’s Meeting: Lifestyle Factors Are the Best—and Only‑Bet Now for Reducing Dementia Risk [Internet]. 2019 Jul 18 [cited 2025 Jun 15]. Available from: https://www.scientificamerican.com/article/alzheimers‑meeting‑lifestyle‑factors‑are‑the‑best‑and‑only‑bet‑now‑for‑reducing‑dementia‑risk/
Morris MC, Tangney CC, Wang Y, Sacks FM, Barnes LL, Bennett DA, et al. MIND diet slows cognitive decline with aging. Alzheimers Dement. 2015;11(9):1015-1022. Doi: 10.1016/j.jalz.2015.04.011.
National Institutes of Health. The Framingham heart study: laying the foundation for preventive health care [Internet]. [place unknown]: National Institutes of Health; [published year unknown] [cited 2025 Jun 15]. Available from: https://www.nih.gov/sites/default/files/about-nih/impact/framingham-heart-study.pdf
Gordon T, Castelli WP, Hjortland MC, Kannel WB, Dawber TR. High density lipoprotein as a protective factor against coronary heart disease. The Framingham study. Am J Med. 1977;62(5):707-714. Doi: 10.1016/0002-9343(77)90874-9.
Castelli WP. Cholesterol and lipids in the risk of coronary artery disease-the Framingham Heart Study. Can J Cardiol. 1988;4(suppl A):5A-10A.
Gordon DJ, Probstfield JL, Garrison RJ, Neaton JD, Castelli WP, Knoke JD, et al. High-density lipoprotein cholesterol and cardiovascular disease. Four prospective American studies. Circulation. 1989;79(1):8-15. Doi: 10.1161/01.cir.79.1.8.
Kaur N, Pandey A, Negi H, Shafiq N, Reddy S, Kaur H, et al. Effect of HDL-raising drugs on cardiovascular outcomes: a systematic review and meta-regression. PLOS ONE. 2014;9(4):e94585. Doi: 10.1371/journal.pone.0094585.
Learning lessons from Pfizer’s $800 million failure. Nat Rev Drug Discov. 2011;10(3):163-164. Doi: 10.1038/nrd3401.
Barter PJ, Caulfield M, Eriksson M, Grundy SM, Kastelein JJ, Komajda M, et al. Effects of torcetrapib in patients at high risk for coronary events. N Engl J Med. 2007;357(21):2109-22. Doi: 10.1056/NEJMoa0706628.
Bull FC, Al-Ansari SS, Biddle S, Borodulin K, Buman MP, Cardon G, et al. World Health Organization 2020 guidelines on physical activity and sedentary behaviour. Br J Sports Med. 2020;54(24):1451-62. Doi: 10.1136/bjsports-2020-102955
พรเทพ ศิริวนารังสรรค์ และ ภูดิท เตชาติวัฒน์. เวชศาสตร์วิถีชีวิต: เวชปฏิบัติแนวใหม่แบบสหวิชาชีพเพื่อการขับเคลื่อนระบบสุขภาพไทยสู่การบรรลุเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน. วารสารการสร้างเสริมสุขภาพไทย. 2565;1(4):456-63.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
วิธีการอ้างอิง
ฉบับ
บท
การอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 Region 3 Medical and Public Health Journal - วารสารวิชาการแพทย์และสาธารณสุข เขตสุขภาพที่ 3
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
