ระดับ D-dimer ที่เหมาะสมในการคัดเลือกผู้ป่วยเข้าสู่การวินิจฉัยภาวะลิ่มเลือดอุดตันในปอดโดยการตรวจด้วยเอกซเรย์คอมพิวเตอร์หลอดเลือดแดงปอด ในผู้ป่วยที่มีอาการหายใจลำบากเฉียบพลันในโรงพยาบาลชัยภูมิ

บทคัดย่อ

            ภาวะลิ่มเลือดอุดตันในปอดเป็นภาวะฉุกเฉินที่มีอัตราการเสียชีวิตสูง การตรวจ D-dimer เป็นเครื่องมือคัดกรองหลัก แต่ค่ามาตรฐาน 500 ng/mL มี specificity ต่ำ ทำให้ต้องส่งตรวจ CTPA มากเกินจำเป็น การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อหาค่า optimal cut-off ของ D-dimer และวิเคราะห์ปัจจัยเสี่ยงทางคลินิกที่สัมพันธ์กับการเกิด PE ในผู้ป่วยที่มาด้วยภาวะหายใจลำบากเฉียบพลันในโรงพยาบาลชัยภูมิ เป็นการวิจัยเชิงวินิจฉัยแบบย้อนหลัง (retrospective diagnostic study) ในผู้ป่วย 96 ราย (PE 22 ราย, non-PE 74 ราย) ที่ได้รับการตรวจ D-dimer และ CTPA ระหว่างเดือนธันวาคม 2566 ถึงสิงหาคม 2567 วิเคราะห์ข้อมูลด้วย ROC Curve Analysis ร่วมกับ Youden Index และ Univariable logistic regression

            ผลการศึกษาพบว่า D-dimer มี AUC 0.603 (95% CI: 0.454, 0.751) ค่า optimal cut-off ที่ 4,233 ng/mL ให้ sensitivity 68.2%, specificity 59.5%, PPV 33.3% และ NPV 86.3% เมื่อเปรียบเทียบกับค่ามาตรฐาน 500 ng/mL (sensitivity 100%, specificity 2.7%) และค่าต่ำสุดในกลุ่ม PE = 1,140 ng/mL (sensitivity 100%, specificity 16.2%) พบว่าค่า optimal cut-off อาจลดการส่งตรวจ CTPA ที่ไม่จำเป็นได้กว่าครึ่งหนึ่ง (false positive ลดจาก 62 เหลือ 30 ราย) สำหรับปัจจัยเสี่ยงทางคลินิก พบว่าภาวะหัวใจเต้นเร็ว (Tachycardia; Heart rate > 100 bpm) เป็นปัจจัยเดียวที่มีความสัมพันธ์กับการเกิด PE อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (OR = 3.47; 95% CI: 1.26, 9.52)

            สรุปได้ว่าค่า D-dimer cut-off ที่ 4,233 ng/mL ให้ NPV สูง เหมาะสำหรับการ rule-out PE และอาจลดการตรวจ CTPA ที่ไม่จำเป็นได้อย่างมีประสิทธิภาพ แนะนำให้ใช้ D-dimer ร่วมกับ clinical probability score และพิจารณาภาวะ Tachycardia ในการประเมินผู้ป่วย โดยสามารถปรับค่า cut-off ตามบริบทของการดูแล แนวทางนี้สามารถนำไปประยุกต์ใช้ได้จริงในโรงพยาบาลระดับจังหวัดเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพและความปลอดภัยในการวินิจฉัยภาวะลิ่มเลือดอุดตันในปอด