รูปแบบและเหตุผลในการเลือกวิธีจ่ายเงินให้กับหน่วยบริการในโครงการหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า, ๒๕๔๕

บทคัดย่อ

             หลังจากที่รัฐบาลได้ขยายหลักประกันสุขภาพ ภายใต้โครงการหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้าในปี ๒๕๔๓ กระทรวงสาธารณสุขได้เปลี่ยนวิธีการจ่ายเงินให้กับหน่วยบริการจากแบบเหมาจ่ายตามขนาดของโรงพยาบาลและงบประมาณที่เคยได้รับ (historical global budget) เป็นตามแบบรายหัวประชากร (capitation) อีกทั้งยังให้แต่ละจังหวัดเลือกวิธีการจ่ายเงินให้กับหน่วยบริการระหว่างการจ่ายเงินแบบเหมาจ่ายรวมเฉพาะรายการ (exclusive) หรือการจ่ายเงินแบบเหมาจ่ายรวมงบทุกรายการ (inclusive) และเลือกระดับการตัดเงินเดือนที่หน่วยบริการประจำ (CUP level) หรือที่ระดับจังหวัด (provincial level) ทำให้แต่ละจังหวัดมีวิธีการจ่ายเงินให้กับสถานพยาบาลที่แตกต่างกันออกไป การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาถึงเหตุผลในการเลือกวิธีจ่ายเงินในแต่ละจังหวัดและผลของการเลือกวิธีการจ่ายเงินแบบต่างๆ เพื่อใช้เป็นข้อมูลในการประเมินผลวิธีการจ่ายเงินให้หน่วยบริการของโครงการหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า โดยใช้วิธีการสัมภาษณ์ทางโทรศัพท์ผู้บริหารสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดทุกจังหวัดทั่วประเทศ ผลการศึกษาพบว่าแต่ละจังหวัดมีเหตุผลในการเลือกวิธีจ่ายเงินและมีการบริหารงบประมาณที่แตกต่างกัน เหตุผลที่สำคัญในการเลือกวิธีการจ่ายเงินแบบแบบเหมาจ่ายรวมเฉพาะรายการคือ ต้องการช่วยเหลือซึ่งกันและกันเพื่อให้อยู่ได้ ทั้งจังหวัดและเกรงว่าจะมีปัญหาเรื่องคุณภาพและการตามจ่ายระหว่างโรงพยาบาล ส่วนเหตุผลสำคัญในการ เลือกวิธีการจ่ายเงินแบบเหมาจ่ายรวมงบทุกรายการคือ เพื่อให้เกิดการพัฒนาศักยภาพและปฏิรูปการบริหารจัดการโรงพยาบาลและต้องการของบสำรองฉุกเฉิน เหตุผลที่สำคัญในการเลือกระดับการตัดเงินเดือนที่ CUP คือ ต้องการให้เกิดการกระจายกำลังคนที่เหมาะสมและต้องการของบสำรองฉุกเฉิน (contingency fund, CF) เพิ่มเติม ส่วนเหตุผลที่สำคัญในการเลือกระดับการตัดเงินเดือนที่จังหวัดคือ ช่วยเหลือซึ่งกันและกันระหว่างโรงพยาบาลเล็กและโรงพยาบาลใหญ่และเพื่อขวัญและกำลังใจของเจ้าหน้าที่ ส่วนการตัดเงินเดือนระดับจังหวัดจะเป็นผลดีต่อโรงพยาบาลขนาดใหญ่ เช่น โรงพยาบาลศูนย์หรือโรงพยาบาลทั่วไปที่ทำให้ได้รับงบประมาณเพิ่มขึ้น ในทางตรงข้ามการตัดเงินเดือนระดับ CUP จะมีผลดีต่อโรงพยาบาลชุมชนที่ทำให้ได้รับงบประมาณเพิ่มขึ้น ผลการศึกษาครั้งนี้จะเป็นประโยชน์ในการใช้ติดตามและประเมินผลรูปแบบการจ่ายเงินให้หน่วยบริการและการจัดสรรงบประมาณในโครงการหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้าต่อไป