การสอบสวนผู้ป่วยวัณโรคดื้อยาหลายขนานชนิดรุนแรงมากรายแรก จังหวัดนครนายก พ.ศ. 2558

บทคัดย่อ

สำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 2 จังหวัดสระบุรี ตรวจพบผู้ป่วยวัณโรคดี้อยาหลายขนานชนิดรุนแรงมาก (XDR-TB) รายแรกของจังหวัดนครนายก จึงร่วมกับสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดนครนายก ดำเนินการสอบสวนโรคเพื่อ ยืนยันการวินิจฉัยและการระบาด ค้นหาแหล่งแพร่เชื้อ ปัจจัยเสี่ยงและเสนอมาตรการควบคุมโรค โดยทำการศึกษาระบาดวิทยาเชิงพรรณนา สัมภาษณ์และทบทวนเวชระเบียนผู้ป่วย XDR-TB และทบทวนทะเบียนผู้ป่วยวัณโรคดี้อยา-หลายขนาน (MDR-TB) โรงพยาบาลนครนายก ปี 2552-2558 ค้นหาผู้ป่วยเพิ่มเติมในผู้สัมผัสร่วมบ้านและวัด นิยามผู้ป่วยสงสัย คือ บุคคลที่มีอาการเหล่านี้ในช่วง 6 เดือนที่ผ่านมา ได้แก่ ไอนานกว่า 2 สัปดาห์ หรือ ไอเป็นเลือดใน 1 เดือนที่ผ่านมา หรือมีอาการต่อไปนี้อย่างน้อย 2 อาการ ได้แก่ ไอน้อยกว่า 2 สัปดาห์ ไข้ น้ำหนักลด เหงื่อออก ผิดปกติตอนกลางคืน ผู้ติดเชื้อวัณโรค คือ บุคคลที่ไม่มีอาการและอาการแสดง ภาพรังสีทรวงอกไม่พบรอยโรคของ วัณโรค และผลตรวจเสมหะ AFB เป็นลบ ร่วมกับ Tuberculin skin test หรือ interferon gamma release assay ให้ผลบวกผลการศึกษาพบ ผู้ป่วยพระภิกษุไทย อายุ 65 ปี ผอม รับจ้างก่อสร้าง ดื่มสุราและสูบบุหรี่ ปฏิเสธโรคประจำตัว ปี 2553 ขึ้นทะเบียนวัณโรคปอดรายใหม่ รักษาสูตรที่ 1 ผลการรักษาครบ ปี 2554 ได้รับการวินิจฉัย MDR-TB รักษา สูตรที่ 4 ขาดยาและกินยาไม่สม่ำเสมอ ผลการรักษาครบ ปี 2558 ได้รับการวินิจฉัย XDR-TB ผู้สัมผัส 11 ราย ติดเชื้อ วัณโรค 6 ราย (ร้อยละ 54.5) จากทะเบียนผู้ป่วย MDR-TB 14 ราย ไม่พบความเชื่อมโยงทางระบาดวิทยา ปัจจัยเสี่ยง คือ มีประวัติเคยรักษาวัณโรค ไม่ได้กำกับการกินยาโดยเจ้าหน้าที่สาธารณสุข และกินยาไม่สม่ำเสมอ จึงควรสอบสวน MR-TB และ XDR-TB รวมทั้งกำกับการกินยาโดยเจ้าหน้าที่สาธารณสุขอย่างเคร่งครัด