อุบัติการณ์และปัจจัยเสี่ยงของการเกิด ภาวะแทรกซ้อนทางไตจากการได้รับยา Tenofovir ของผู้ป่วยติดเชื้อเอชไอวี

บทคัดย่อ

ในปัจจุบัน ยา Tenofovir disoproxil fumarate (TDF) นับเป็นยาต้านไวรัสในกลุ่มยาสูตรแรกร่วมกับยา Lamivudine (3TC) และ Efavarenz (EFV) สำหรับการรักษาผู้ติดเชื้อเอชไอวีในเกือบทุกกลุ่มอายุในประเทศไทย อย่างไรก็ตามในประเทศไทยยังมีการศึกษาอุบัติการณ์การเกิดภาวะแทรกซ้อนของไต (nephrotoxicity) อันเกิดจากยา TDF ไม่มากนักการศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินอุบัติการณ์และปัจจัยเสี่ยงของการเกิดภาวะแทรกซ้อนทางไตในผู้ป่วยที่ได้ยา TDF ซึ่งเป็นการศึกษาที่มีความสำคัญและน่าจะเกิดประโยชน์ในดูแลผู้ป่วยติดเชื้อเอชไอวี การศึกษานี้ดำเนินการที่โรงพยาบาลสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช จังหวัดตาก โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยแบบ retrospective cohort การเก็บ ข้อมูลใช้การสืบค้นเวชระเบียนย้อนหลังของผู้ป่วยติดเชื้อเอชไอวีจำนวน 344 คน ในจำนวนนี้มีผู้ได้รับยา TDF จำนวน 79 คน การวิเคราะห์ข้อมูลใช้สถิติเชิงพรรณนาในรูปแบบค่าเฉลี่ยและร้อยละ และสถิติอนุมาน อันได้แก่ muliple logistic regression และ generalized linear model with robust error variance ผลการศึกษาพบว่า อุบัติการณ์การเกิดภาวะแทรกซ้อนทางไตในช่วงระยะเวลา 12 เดือน ของผู้ป่วยได้รับยา TDF มีค่าประมาณร้อยละ 26.6 ขณะที่ผู้ที่ไม่ได้รับยา TDF มีอุบัติการณ์ของการเกิดภาวะแทรกซ้อนทางไตประมาณร้อยละ 4.9 เมื่อปรับอิทธิพลของปัจจัยร่วม ทั้งหมดแล้ว พบว่าการได้รับยา TDF เพิ่มความเสี่ยงการเกิดภาวะแทรกซ้อนทางไตมากขึ้นกว่ากลุ่มที่ไม่ได้ยา TDF ประมาณ 5 ถึง 7 เท่า โดยเฉพาะ 6 เดือนแรกของการรักษา ความเสี่ยงของการเกิดภาวะแทรกซ้อนทางไตมีมากถึง12 ถึง 15 เท่า ปัจจัยเสี่ยงอื่น ๆ ที่ทำให้เกิดภาวะภาวะแทรกซ้อนทางไต นอกจากการได้รับยา TDF ได้แก่ การเป็นเพศหญิงและการมีโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง อย่างไรก็ตาม การศึกษานี้มีข้อจำกัดที่สำคัญบางประการ เช่น การไม่ได้มีกระบวนการแบ่งกลุ่มผู้ป่วยแบบสุ่มและช่วงเวลาการศึกษาที่ค่อนข้างสั้น สรุป การศึกษานี้นับเป็นการเพิ่มองค์ความรู้ในการดูแลผู้ป่วยเอชไอวีในประเทศไทย และข้อค้นพบนี้สามารถนำไปประยุกต์ในงานเวชปฏิบัติจริงได้ด้วยการกำหนดมาตรการการดูแลรักษาผู้ป่วยเอชไอวี ที่ได้รับยา TDF ให้มีความเข้มข้นในการตรวจหาภาวะบกพร่องทางไตมากขึ้น โดยเฉพาะในช่วง 6 เดือนแรกของการเริ่มยา และในกลุ่มผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงเรื่องโรคไม่ติดต่อเรื้อรังร่วมด้วย