ปริมาณรังสีที่ผิวผู้ป่วยจากการถ่ายภาพรังสีวินิจฉัยทั่วไปของโรงพยาบาลในเขตพื้นที่จังหวัดตรัง พัทลุง และสตูลในยุคเปลี่ยนแปลงจากระบบฟิล์มเอกซเรย์สู่ระบบสร้างภาพรังสีด้วยคอมพิวเตอร์

บทคัดย่อ

การได้รับรังสีปริมาณสูงอาจทำให้เกิดการทำลายเนื้อเยื่อ ดีเอ็นเอ หรือโครโมโซม ของร่างกาย การใช้รังสีจึงต้องให้เกิดประโยชน์สูงสุด และลดปริมาณรังสีที่ไม่จำเป็นให้กับผู้ป่วย ซึ่งกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ และศูนย์วิทยาศาสตร์การแพทย์ส่วนภูมิภาคได้ดำเนินการประเมินค่าปริมาณรังสีที่ใช้ถ่ายภาพรังสีให้กับผู้ป่วยเมื่อปี 2554 แต่ปัจจุบันโรงพยาบาลมีการเปลี่ยนแปลงระบบสร้างภาพรังสีจากระบบฟิล์มเอกซเรย์เป็นระบบสร้างภาพรังสีด้วยคอมพิวเตอร์มากขึ้น ซึ่งอาจทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงค่าปริมาณรังสีที่ใช้ถ่ายภาพรังสีให้กับผู้ป่วย การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อประเมิน ค่าปริมาณรังสีที่ผู้ป่วยได้รับจากการถ่ายภาพรังสีวินิจฉัยที่ผู้ป่วยได้รับ โดยทำการศึกษาในโรงพยาบาลศูนย์ โรงพยาบาล ทั่วไป และโรงพยาบาลชุมชนในจังหวัดที่อยู่ในความรับผิดชอบของศูนย์วิทยาศาสตร์การแพทย์ที่ 12/1 ตรัง ซึ่งได้แก่จังหวัดตรัง พัทลุง และ สตูล ที่มีการใช้เครื่องเอกซเรย์วินิจฉัยทั่วไป ดำเนินการในช่วงระหว่างเดือนมกราคม - มิถุนายน 2558 โดยใช้วิธีวัดค่าปริมาณรังสีตามคำแนะนำของ IAEA มีโรงพยาบาลเข้าร่วม 24 แห่ง ใช้ระบบสร้างภาพรังสีด้วยคอมพิวเตอร์ 15 แห่ง ระบบดิจิตอล 1 แห่งระบบฟิล์ม 8 แห่ง เก็บข้อมูลจากการถ่ายภาพรังสีให้กับ ผู้ป่วยผู้ใหญ่ที่มีน้ำหนัก 60±15 กิโลกรัม จำนวน 1,917 ราย จากเครื่องเอกซเรย์วินิจฉัยทั่วไป 24 เครื่อง ผลการศึกษาพบว่า ค่าปริมาณรังสีเฉลี่ย/ค่าควอไทล์ที่ 3 ของกลุ่มในการถ่ายภาพรังสีทรวงอกท่า PA กระดูกเอวท่า AP กระดูกเอวท่า LAT ช่องเชิงกรานท่า AP ช่องท้องท่า AP ศีรษะท่า AP/PA และศีรีษะท่า LAT เท่ากับ 0.3/0.3, 4.1/6.1, 10.9/ 14.6, 3.4/5.4, 3.6/4.7, 2.7/4.0, 2.1/3.0 มิลลิเกรย์ ตามลำดับ และพบว่าค่าควอไทล์ที่ 3 ของกลุ่ม สูงกว่าปี 2554 และของ IAEA โดยกลุ่มโรงพยาบาลที่ใช้ระบบสร้างภาพรังสีด้วยคอมพิวเตอร์ ใช้ค่าปริมาณรังสีค่อนข้างสูงกว่ากลุ่มที่ใช้ระบบฟิล์มเอกซเรย์ ศูนย์วิทยาศาสตร์การแพทย์ที่ 12/1ตรัง จึงได้แจ้งข้อมูลและให้คำแนะนำแก่เจ้าหน้าที่รังสี ของโรงพยาบาลแต่ละแห่งเพื่อปรับค่าทางเทคนิคในการถ่ายภาพรังสี เพื่อให้ผูป่วยได้รับปริมาณรังสีลดลง และได้ภาพรังสีที่มีคุณภาพควบคู่กัน