โรคหนอนพยาธิฟิลาเรียชนิดแบนครอฟเตียนสายพันธ์นำเข้า : การตอบสนองทางปรสิตวิทยาและทางซีโรโลยีต่อยาไดเอทธิลคาร์บามาซีน ขนาด 300 มิลลิกรัม ชนิดกินครั้งเดียว และการติดตามการดื้อยา

บทคัดย่อ

แนวทางหนึ่งของโครงการกำจัด โรคเท้าช้างในประเทศไทย ระหว่างปีงบประมาณ พ.ศ. 2545-2549 มุ่ง เน้นการรักษาแบบปูพรมด้วยยาใดเอทธิลคาร์บามาซีน (DEC) เพื่อควบคุมโรคเท้าช้างหรือโรคหนอน พยาธิฟิลาเรียชนิดแบนครอฟเตียนสายพันธุ์นำเข้าเพื่อป้องกันการแพร่เชื้อในประชากรกลุ่มเสี่ยงเชื้อหนอนพยาธิ Wuchereria bancrofti สายพันธุ์ปรากฏตัวในเวลากลางคืนเป็นสาเหตุการเกิดโรคเท้าช้าง ซึ่งพบในกลุ่มแรงงานอพยพชาวเมียนมาร์ การศึกษาครั้งนี้ จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินการตอบสนองต่อยาทั้งทางปรสิตวิทยาและทางซีโรโลยีในคนที่ติดเชื้อ ระยะไมโครฟิลาเรียและระยะไม่ปรากฏไมโครฟิลาเรียในกระแสเลือดและพิสูจน์การแปรผันทางพันธุกรรมที่เกี่ยวข้องกับการดื้อยาของเชื้อหนอนพยาธิ W. bancrofi ในคนที่ติดเชื้อระยะไมโครฟิลาเรีย จากจำนวนตัวอย่างเลือด 1,133 ตัวอย่างที่ได้ตรวจหาการติดเชื้อทางปรสิตวิทยาและทางซีโรโลยี สามารถคัดเลือกผู้ติดเชื้อจำนวน 14 ราย ประกอบด้วยผู้ติดเชื้อหนอนพยาธิไมโครฟิลาเรียจำนวน 7 ราย และผู้ติดเชื้อระยะไม่ปรากฏไมโครฟิลาเรีย จำนวน 7 ราย ผู้ติดเชื้อทั้งหมดได้รับการรักษาด้วยยา DEC ขนาด 300 มิลลิกรัม ชนิดกินครั้งเดียว และติดตามวัดปริมาณ เชื้อหนอนพยาธิ (ปริมาณไมโครฟิลา-เรียและแอนติเจนในกระแสเลือด) ก่อนและหลังการรักษาในเดือนที่ 1 2 และ 3 ทั้งสองกลุ่มศึกษานั้นมีการลดลงของปริมาณแอนติเจนโดยสัมพันธ์กับเวลาในการกำจัดเชื้อ ซึ่งปริมาณแอนติเจนของทั้งสองกลุ่มในเดือนที่ 2 หลังการรักษา มีความแตกต่างอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p= 0.013) ในกลุ่มที่ติดเชื้อระยะปรากฏไมโคร ฟิลาเรียนั้น มีแนวโน้มว่าการลดลงของปริมาณเชื้อไมโครฟิลาเรียและแอนติเจน ไม่สัมพันธ์กับเวลาในการกำจัดเชื้อและความชุก ของการติดเชื้อ โดยการตรวจหายีนจำเพาะเบต้าทิบูลินของเชื้อหนอนพยาธิ W. bancrofti ด้วยวิธีปฏิกิริยาลูกโซ่นั้น ตัวอย่างเชื้อไมโครฟิลาเรียที่แยกได้จากผู้ติดเชื้อ ให้ผลบวกในการเพิ่มปริมาณชิ้นดีเอ็นเอขนาด 607 คู่เบส โดยที่ลำดับการเรียงตัวของกรดอะมิโนที่สัมพันธ์กับการแปรผันทางพันธุกรรมเกี่ยวข้องกับการดื้อยาไม่ปรากฎการแปรผันที่ตำแหน่งกรดอะมิโน Phe16Tyr หรือ Phe200Tyr ผลที่ได้รับจากการศึกษานี้ เป็นประโยชน์อย่างยิ่งสำหรับผู้ปฏิบัติในระดับจังหวัดเพื่อประเมินผลและติดตามกำกับประสิทธิผลของการนำโครงการกำจัดโรคเท้าช้างไปสู่ภาคปฏิบัติในด้านการตอบสนองและการดื้อยาของเชื้อหนอนพยาธิโรคเท้าช้าง โดยมุ่งเน้นในกลุ่มแรงงานชาวเมียนมาร์อพยพที่มีการพำนักอาศัยในประเทศไทยในระยะสั้น