การประเมินเพื่อพัฒนางานสร้างเสริมภูมิคุ้มกันโรคในจัวหวัดสุขภาพดีถ้วนหน้า

บทคัดย่อ

กระทรวงสาธารณสุขได้มีนโยบายเร่งรัดงานสุขภาพดีถ้วนหน้า โดยคัดเลือกจังหวัดที่เหมาะสมเป็นเป้าหมาย กำหนดตัวชี้วัด และระยะเวลาคือ ปี 2536 – 2537 หนึ่งในกลุ่มของตัวชี้วัดซึ่งสอดคล้องกับเป้าหมายกึ่งทศวรรษเพื่อพัฒนาสุขภาพเด็กไทยคือ งานป้องกันโรคโดยวัคซีน ซึ่งประกอบทั้งโรคที่ต้องกวาดล้าง เช่น โปลิโอ  และโรคที่ต้องการลดการป่วยและตายลง  ในการนี้จังหวัดต้องดำเนินงานสร้างภูมิคุ้มกันโรค โดยใช้โครงสร้างและอัตรากำลังที่มีอยู่เดิม หน่วยงานของผู้เขียนจึงได้ศึกษาระบบงานสร้างเสริมภูมิคุ้มกันโรคของหนึ่งจังหวัดสุขภาพดีถ้วนหน้าทั้งส่วนบริหารงานคือระดับจังหวัด และส่วนบริการคือโรงพยาบาลและสถานีอนามัย พบว่าระบบบริการมีระบบสนับสนุนที่ดี ขาดเฉพาะการนิเทศติดตามไปยังโรงพยาบาลและสถานีอนามัยระบบบริการพบว่าการวางแผนงานของสถานีอนามัยครบถ้วนมากกว่าทางโรงพยาบาล แต่หน่วยบริการทั้ง 2 ระดับยังไม่ค่อยให้ความสำคัญระบบลูกโซ่ความเย็นและเทคนิคการให้วัคซีนยังต้องการการนิเทศ แนะนำ เพื่อให้การศึกษาครบถ้วนผู้เขียนจึงศึกษาอัตราความครอบคลุมของการรับวัคซีนในเขตจังหวัดด้วย ซึ่งพบว่า ความครอบคลุมของวัคซีนในปีแรกมีอัตราสูงถึงร้อยละ 89 แต่ความครอบคลุมของหัดต่ำ (ร้อยละ 65.4) และอัตราการรับวัคซีนในปีที่ 2 คือดีทีพี และโอพีวีกระตุ้นต่ำ(ร้อยละ 61.9) วัคซีนโรคไข้สมองอักเสบเข็มสองได้รับเพียงร้อยละ 46.67 จากจ้อมูลดังกล่าวหน่วยงานของผู้เขียนร่วมกับสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดจึงได้ดำเนินการพัฒนาสถานีอนามัยซึ่งเป็นผู้บริการครอบคลุมเนื้อที่มากที่สุดของจังหวัดในทุกด้าน ตั้งแต่การวางแผนการปฏิบัติงานจนถึงการประเมินผล โยเน้นในทุกจุดที่มีปัญหา และประเมินผลสำเร็จจากการศึกษาระบบงาน และประเมินผลความครอบคลุมการรับวัคซีนอีกครั้งหนึ่ง เมื่อจบโครงการในช่วงแรก (ปี 2537) โดยจะประเมินความครอบคลุมในปี 2538