การพัฒนารูปแบบการจัดการสิ่งแวดล้อมบนฐานวิถีชีวิตชุมชนเพื่อเสริมสร้างชุมชนเป็นเลิศแห่งความรอบรู้ด้านสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืนของจังหวัดปทุมธานี

บทคัดย่อ

การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาองค์ประกอบของชุมชนเป็นเลิศแห่งความรอบรู้ด้านสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน และพัฒนารูปแบบการจัดการสิ่งแวดล้อมบนฐานวิถีชีวิตชุมชนเพื่อเสริมสร้างชุมชนเป็นเลิศแห่งความรอบรู้ด้าน สิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืนของจังหวัดปทุมธานี ดำเนินการวิจัยระหว่างเดือนมีนาคม-สิงหาคม 2562 กลุ่มตัวอย่างประกอบด้วยผู้เชี่ยวชาญ และผู้รับผิดชอบด้านสิ่งแวดล้อมชุมชน ด้วยวิธีเลือกแบบเจาะจง เก็บรวบรวมข้อมูลด้วย แบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้าง และแบบสอบถาม วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนาและการวิเคราะห์เนื้อหา ผล การศึกษาพบว่า องค์ประกอบของชุมชนเป็นเลิศแห่งความรอบรู้ด้านสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน คือ (1) ระบบฐาน-ข้อมูลชุมชน (2) สื่อและแหล่งเรียนรู้ของชุมชน (3) กิจกรรมด้านสิ่งแวดล้อมในชุมชน (4) องค์กรภาคีเครือข่ายด้านสิ่งแวดล้อม และ (5) ต้นแบบการปฏิบัติที่ดีด้านสิ่งแวดล้อม และรูปแบบการจัดการสิ่งแวดล้อมบนฐานวิถีชีวิตชุมชนเพื่อเสริมสร้างชุมชนเป็นเลิศแห่งความรอบรู้ด้านสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน มี 5 องค์ประกอบ คือ (1) แนวคิด:จิตสำนึกความรับผิดชอบ ภูมิปัญญาชุมชน (2) หลักการ: สร้างจิตสำนึก ส่งเสริมการเรียนรู้ สร้างการมีส่วนร่วม (3) เป้ าหมาย: ความรอบรู้ด้านสิ่งแวดล้อม การจัดการสิ่งแวดล้อมชุมชน (4) กระบวนการ: สร้างกระแสสังคม ปลุกจิตสำนึก พัฒนาแหล่งเรียนรู้ จัดเวทีสาธารณะ ดำเนินการแบบมีส่วนร่วม ส่งเสริมต้นแบบที่ดี และ (5) การประเมินผล:การพึ่งพาตนเอง องค์ความรู้ของชุมชน เครือข่ายด้านสิ่งแวดล้อม โดยรูปแบบมีประโยชน์ต่อการจัดการสิ่ง-แวดล้อมบนฐานวิถีชีวิตชุมชน ระดับมาก (Mean=3.54, SD=0.574) และมีความเป็นไปได้ในการนำรูปแบบมา ใช้จริงในจังหวัดปทุมธานี ระดับมาก (Mean=3.41, SD=0.875) โดยมีปัจจัยเงื่อนไขที่ส่งผลต่อรูปแบบ 2 ปัจจัยคือ การมีแกนนำอาสาสมัครจิตอาสาด้านสิ่งแวดล้อม และการมีเทคโนโลยีของชุมชน