การพัฒนาแบบคัดกรองเพื่อประเมินความเสี่ยงต่อการเกิดพิษต่อตับในผู้ป่วยที่ใช้ยาต้านวัณโรค

บทคัดย่อ

การรักษาวัณโรคโดยใช้สูตรยาระยะสั้นเป็นการรักษาที่ได้ผลดี แต่พบรายงานการเกิดพิษต่อตับซึ่งเป็นอาการไม่พึงประสงค์ที่รุนแรง การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อหาอุบัติการณ์การเกิดพิษต่อตับ ปัจจัยที่มีผลต่อการเกิดพิษต่อตับและพัฒนาแบบคัดกรองเพื่อประเมินความเสี่ยงการเกิดพิษต่อตับในผู้ป่วยที่ได้รับยาต้านวัณโรค

ศึกษาแบบ 2-month prospective cohort study ในผู้ป่วยทุกรายที่รับการรักษาวัณโรคในโรงพยาบาล 5 แห่งในภาคอีสาน ตั้งแต่เดือนมีนาคม 2553 ถึงพฤษภาคม 2554 วิเคราะห์ข้อมูลแบบ bivariate และ multivariate analysis ด้วย stepwise logistic regression และหาค่าคะแนนที่เหมาะสมของแบบคัดกรองด้วย Receiver operating characteristic curve(ROC curve)

การศึกษาพบว่า ผู้เข้าร่วมการศึกษา 497 ราย เกิดพิษต่อตับ 77 ราย (15.49%) พบปัจจัยที่สัมพันธ์ต่อการเกิดพิษต่อตับอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ 6 ปัจจัย ได้แก่ อายุ 60 ปีขึ้นไป (OR 2.399, 95%CI 1.203,4.784) การติดเชื้อไวรัสเอชไอวี (OR 3.778, 95%CI 1.606,8.888) ภาวะโลหิตจาง (OR 2.946, 95%CI 1.312,6.613) ดัชนีมวลกายน้อยกว่า 18.5 kg/m² (OR 2.058, 95%CI 1.106,6.562) ระดับ อัลบมินน้อยกว่า 3.5 mg (OR 3.593, 95%CI 1.967,3.828) ได้รับยาที่มีรายงานการเกิดพิษต่อตับร่วม (OR 2.273, 959CI 1.104, 4.680) แบบคัดกรองที่พัฒนาขึ้นมีระดับคะแนน 0 ถึง 24 คะแนน วิเคราะห์จุดตัดกะแนนเหมาะสมด้วย ROC curve พบว่าที่ 9 คะแนน ให้ค่าความไวร้อยละ 72.73, ความจำเพาะร้อยละ 79.29 บุคลากรทางการแพทย์สามารถใช้แบบคัดกรองนี้ประเมินผู้ป่วยก่อนเริ่มรับยาต้านวัณโรค โดยแนะนำ ผู้ป่วยที่ได้ 9 คะแนนขึ้นไป ควรได้รับการตรวจเอนไซม์ตับก่อนและหลังรับยาในช่วง 4 สัปดาห์แรก เพื่อเฝ้าระวังและป้องกันการเกิดพิษต่อตับที่รุนแรง