การใช้ยาเพนทอกซิฟิลลินและโทโคเฟอรอลก่อนถอนฟันเพื่อป้องกันภาวะการเกิดกระดูกขากรรไกรตาย ในผู้ป่วยที่ได้รับรังสีรักษาบริเวณศีรษะและลำคอ: รายงานผู้ป่วย

ปาลิดา ชำนาญหมอ

ผู้แต่ง

ปาลิดา ชำนาญหมอ โรงพยาบาลสวรรค์ประชารักษ์

คำสำคัญ:

กระดูกขากรรไกรตายภายหลังได้รับรังสีรักษา, รังสีรักษาบริเวณศีรษะและลำคอ

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์ของการรายงานผู้ป่วยฉบับนี้ ต้องการนำเสนอแนวทางการป้องกันการเกิดภาวะกระดูกขากรรไกรตายหลังรังสีรักษาก่อนการถอนฟันรวมถึงศัลยกรรมในช่องปาก เนื่องจากการถอนฟันหลังรับรังสีรักษา พบได้ว่าเป็นสาเหตุหลักของการเกิดกระดูกขากรรไกรตายในบริเวณที่ถอนฟัน แทนการป้องกันการเกิดกระดูกขากรรไกรตายด้วยการใช้ออกซิเจนความดันบรรยากาศสูงเพียงอย่างเดียว ได้มีการทบทวนวรรณกรรมเกี่ยวกับการจัดการเพื่อป้องกันการเกิดภาวะกระดูกขากรรไกรตายหลังถอนฟันในผู้ป่วยที่เคยรับรังสีรักษาบริเวณศีรษะและลำคอและเพื่อรายงานผู้ป่วยที่ได้รับการจัดการเพื่อป้องกันภาวะกระดูกขากรรไกรตายหลังถอนฟันโดยการใช้ยา แนวทางการจัดการนี้อ้างอิงจากแนวทางของ Dalanian และคณะ ในปี 2015 ที่ได้ถูกนำเสนอ ซึ่งมีความสอดคล้องของผลการศึกษาทางวิทยาศาสตร์หลายประการ ทั้งการเกิดอนุมูลอิสระ การเกิดการเปลี่ยนแปลงของเซลล์ไฟโบรบลาสต์ในเนื้อเยื่อในบริเวณที่ได้รับรังสีรักษา และการเกิดการอุดตันของเส้นเลือดในบริเวณที่ได้รับรังสีรักษาที่สัมพันธ์กับการเกิดกระดูกขากรรไกรตาย รายงานผู้ป่วยแสดงผลของการใช้ยาเพนทอกซิฟิลลิน และโทโคเฟอรอลเพื่อป้องกันการเกิดภาวะกระดูกขากรรไกรตายหลังการถอนฟันตามทฤษฎีนี้ แม้ในปัจจุบันการรายงานผู้ป่วยกลุ่มนี้ยังมีอยู่อย่างจำกัด ทำให้ไม่สามารถหาข้อสรุปได้อย่างชัดเจน แม้ในการศึกษาโดยอภิมาน (Meta analysis) ว่าการป้องกันด้วยการใช้ยาดังกล่าวสามารถป้องกันได้อย่างมีประสิทธิภาพ แต่การใช้ออกซิเจนแรงดันบรรยากาศสูงก็เป็นวิธีการที่ไม่สามารถหาข้อสรุปได้อย่างชัดเจนเช่นกัน จากที่ผู้นิพนธ์ได้รายงานผู้ป่วยทั้งสองรายที่ได้รับยาดังกล่าวพบว่า สามารถป้องกันภาวะการเกิดกระดูกขากรรไกรตายได้แม้ถอนฟันหลังได้รับรังสีรักษาด้วยวิธีแบบเดิม โดยมีระยะเวลาเฉลี่ยหลังฉายรังสี 112 เดือน และมีหัตถการถอนฟันในขากรรไกรล่าง

คำสำคัญ: กระดูกขากรรไกรตายภายหลังได้รับรังสีรักษา, รังสีรักษาบริเวณศีรษะและลำคอ

เอกสารอ้างอิง

Urquhart O, DeLong HR, Ziegler KM, Pilcher L, Pahlke S, Tampi MP, et al. Effect of preradiation dental intervention on incidence of osteoradionecrosis in patients with head and neck cancer: A systematic review and meta-analysis. J Am Dent Assoc. 2022;153(10):931-42.e32.

Paiva GLA, de Campos WG, Rocha AC, Júnior CAL, Migliorati CA, Dos Santos Silva AR. Can the prophylactic use of pentoxifylline and tocopherol before dental extractions prevent osteoradionecrosis? A systematic review. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol. 2023; 136(1):33-41.

Singh A, Huryn JM, Kronstadt KL, Yom SK, Randazzo JR, Estilo CL. Osteoradionecrosis of the jaw: A mini review. Front Oral Health. 2022;3 :980786.

Delanian S, Lefaix JL. The radiation-induced fibroatrophic process: therapeutic perspective via the antioxidant pathway. Radiother Oncol. 2004;73(2):119-31.

Roman BR, Aragones A. Epidemiology and incidence of HPV-related cancers of the head and neck. J Surg Oncol. 2021;124(6):920-2.

Jacobson AS, Buchbinder D, Hu K, Urken ML. Paradigm shifts in the management of osteora dionecrosis of the mandible. Oral Oncol. 2010;46(11):795-801.

Cohen N, Fedewa S, Chen AY. Epidemiology and Demographics of the Head and Neck Cancer Population. Oral Maxillofac Surg Clin North Am. 2018;30(4):381-95.

Olivares-Urbano MA, Griñán-Lisón C, Marchal JA, Núñez MI. CSC Radioresistance: A Therapeutic Challenge to Improve Radiotherapy Effectiveness in Cancer. Cells. 2020;9(7).

Strojan P, Hutcheson KA, Eisbruch A, Beitler JJ, Langendijk JA, Lee AWM, et al. Treatment of late sequelae after radiotherapy for head and neck cancer. Cancer Treat Rev. 2017;59:79-92.

Huber MA, Terezhalmy GT. The head and neck radiation oncology patient. Quintessence Int. 2003;34(9):693-717.

Luitje ME, Israel AK, Cummings MA, Giampoli EJ, Allen PD, Newlands SD, et al. Long-Term Maintenance of Acinar Cells in Human Submandibular Glands After Radiation Therapy. Int J Radiat Oncol Biol Phys. 2021;109(4):1028-39.

Andrews N, Griffiths C. Dental complications of head and neck radiotherapy: Part 1. Aust Dent J. 2001;46(2):88-94.

Gevorgyan A, Wong K, Poon I, Blanas N, Enepekides DJ, Higgins KM. Osteoradionecrosis of the mandible: a case series at a single institution. J Otolaryngol Head Neck Surg. 2013;42(1):46.

Borras JM, Barton M, Grau C, Corral J, Verhoeven R, Lemmens V, et al. The impact of cancer incidence and stage on optimal utilization of radiotherapy: Methodology of a population based analysis by the ESTRO-HERO project. Radiother Oncol. 2015; 116 (1):45-50.

Lombardi N, Varoni E, Villa G, Salis A, Lodi G. Pentoxifylline and tocopherol for prevention of osteoradionecrosis in patients who underwent oral surgery: A clinical audit. Spec Care Dentist. 2023;43(2):136-43.

Nabil S, Samman N. Incidence and prevention of osteoradionecrosis after dental extraction in irradiated patients: a systematic review. Int J Oral Maxillofac Surg. 2011;40(3):229-43.

Lyons AJ, West CM, Risk JM, Slevin NJ, Chan C, Crichton S, et al. Osteoradionecrosis in head-and-neck cancer has a distinct genotype-dependent cause. Int J Radiat Oncol Biol Phys. 2012;82(4) :1479-84.

Lyons A, Ghazali N. Osteoradionecrosis of the jaws: current understanding of its pathophysiology and treatment. Br J Oral Maxillofac Surg. 2008;46(8):653-60.

Fan H, Kim SM, Cho YJ, Eo MY, Lee SK, Woo KM. New approach for the treatment of osteoradionecrosis with pentoxifylline and tocopherol. Biomater Res. 2014;18:13.

Ward A, Clissold SP. Pentoxifylline. A review of its pharmacodynamic and pharmacokinetic properties, and its therapeutic efficacy. Drugs. 1987; 34(1):50-97.

Balazic E, Axler E, Konisky H, Khanna U, Kobets K. Pentoxifylline in dermatology. J Cosmet Dermatol. 2023;22(2):410-7.

Packer L. Protective role of vitamin E in biological systems. Am J Clin Nutr. 1991;53(4 Suppl):1050s-5s.

Schroter GT, Stopiglia RMM, Carvalho GL, Morimoto S, Mota ME, Alves FA, et al. Osteoradionecrosis treatment in head and neck cancer patients: An overview of systematic reviews. Spec Care Dentist. 2023.

Arqueros-Lemus M, Mariño-Recabarren D, Niklander S, Martínez-Flores R, Moraga V. Pentoxifylline and tocopherol for the treatment of osteoradionecrosis of the jaws. A systematic review. Med Oral Patol Oral Cir Bucal. 2023;28(3) :e293-e300.

Frankart AJ, Frankart MJ, Cervenka B, Tang AL, Krishnan DG, Takiar V. Osteoradionecrosis: Exposing the Evidence Not the Bone. Int J Radiat Oncol Biol Phys. 2021;109(5):1206-18.

Chronopoulos A, Zarra T, Ehrenfeld M, Otto S. Osteoradionecrosis of the jaws: definition, epidemiology, staging and clinical and radiological findings. A concise review. Int Dent J. 2018;68(1):22-30.

Aggarwal K, Goutam M, Singh M, Kharat N, Singh V, Vyas S, et al. Prophylactic Use of Pentoxifylline and Tocopherol in Patients Undergoing Dental Extractions Following Radiotherapy for Head and Neck Cancer. Niger J Surg. 2017;23(2):130-3.