ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อคุณภาพชีวิตผู้ป่วยมะเร็งศีรษะและลำคอที่ได้รับการฉายรังสีแบบผู้ป่วยนอก
คำสำคัญ:
คุณภาพชีวิต, มะเร็งศีรษะและลำคอ, การฉายรังสี, พฤติกรรมสร้างเสริมสุขภาพ, สนับสนุนทางสังคมบทคัดย่อ
วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาอิทธิพลของอายุ จำนวนครั้งที่ได้รับการฉายรังสี การสนับสนุนทางสังคม และพฤติกรรมสร้างเสริม สุขภาพต่อคุณภาพชีวิตผู้ป่วยมะเร็งศีรษะและลำคอที่ได้รับการฉายรังสีแบบผู้ป่วยนอก
วิธีการศึกษา: การศึกษาครั้งนี้เป็นการวิจัยความสัมพันธ์เชิงทำนาย กลุ่มตัวอย่างคือผู้ป่วยมะเร็งศีรษะและลำคอที่ได้รับการรักษาด้วยการฉายรังสี ณ แผนกผู้ป่วยนอกรังสีรักษา โรงพยาบาลมะเร็งชลบุรี ระหว่างเดือนพฤษภาคม – สิงหาคม พ.ศ. 2566 จำนวน 94 ราย เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ แบบสอบถามข้อมูลส่วนบุคคล การสนับสนุนทางสังคม พฤติกรรมสร้างเสริมสุขภาพ และคุณภาพชีวิต วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา และการถดถอยพหุคูณด้วยวิธีการนำตัวแปรเข้าพร้อมกันทั้งหมด
ผลการศึกษา: กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่มีอายุมากกว่า 60 (ร้อยละ 46.8) และได้รับการฉายรังสีไม่เกิน 10 ครั้ง (ร้อยละ 38.3) การสนับสนุนทางสังคมและพฤติกรรมสร้างเสริมสุขภาพอยู่ในระดับมาก ส่วนคุณภาพชีวิตอยู่ในระดับปานกลาง โดยจำนวนครั้งที่ได้รับการฉายรังสี พฤติกรรมสร้างเสริมสุขภาพ และการสนับสนุนทางสังคม สามารถร่วมกันทำนายคุณภาพชีวิตได้ร้อยละ 29 อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 (R2 = .29, F4,89 = 8.88, p-value< .01) โดยพฤติกรรมสร้างเสริมสุขภาพมีอิทธิพลในการทำนายมากที่สุด (Beta = .35, p-value < .01) รองลงมาคือการสนับสนุนทางสังคม (Beta = .23, p-value < .05) และจำนวนครั้งที่ได้รับการฉายรังสี (Beta = -.30, p-value < .01) ตามลำดับ
สรุป: ผลจากการวิจัยครั้งนี้เสนอแนะว่าพยาบาลจึงควรสนับสนุนให้ผู้ป่วยมะเร็งศีรษะและลำคอที่ได้รับการฉายรังสีแบบผู้ป่วยนอกมีพฤติกรรมสร้างเสริมสุขภาพที่ดีและได้รับการสนับสนุนทางสังคมที่เหมาะสม โดยเฉพาะผู้ป่วยมะเร็งศีรษะและลำคอที่ได้รับการฉายรังสีหลายครั้งเพื่อให้ผู้ป่วยมีคุณภาพชีวิตที่ดี
คำสำคัญ: คุณภาพชีวิต, มะเร็งศีรษะและลำคอ, การฉายรังสี, พฤติกรรมสร้างเสริมสุขภาพ, สนับสนุนทางสังคม
เอกสารอ้างอิง
Gormley M, Creaney G, Schache A, Ingarfield K, Conway DI. Reviewing the epidemiology of head and neck cancer: definitions, trends and risk factors. Br Dent J. 2022;233(9):780-6.
Sung H, Ferlay J, Siegel RL, Laversanne M, Soerjomataram I, Jemal A, et al. Global cancer statistics 2020: GLOBOCAN estimates of incidence and mortality worldwide for 36 cancers in 185 countries. CA Cancer J Clin. 2021;71(3):209-49.
Tangjaturonrasme N, Vatanasapt P, Bychkov A. Epidemiology of head and neck cancer in Thailand. Asia Pac J Clin Oncol. 2018;14(1):16-22.
Digital Medical Division, Chonburi Cancer Hospital. Cancer registry hospital-based 2023 [Internet]. Chonburi: Chonburi Cancer Hospital; 2023 [cited 2025 Apr 23]. Available from: https://www.cch.go.th/main/images/registry/hos/Hos-2023.pdf
Alfouzan AF. Radiation therapy in head and neck cancer. Saudi Med J. 2021;42(3):247.
Milecki J, Zmijewska-Tomczak M, Osmola K, Wierzbicka M. The impact of radiotherapy on the quality of life in patients with early-stage clinical head and neck cancer. Pol J Otolaryngol. 2021;75(5):1-8.
do Nascimento Santos Lima E, Ferreira IB, Lajolo PP, Paiva CE, de Paiva Maia YC, das Graças Pena G. Health-related quality of life became worse in short-term during treatment in head and neck cancer patients: a prospective study. Health Qual Life Outcomes. 2020;18:1-12.
มณฑิรา คำห่อ, นภาพร วาณิชย์กุล, สุพร ดนัยดุษฏีกุล, กุลธร เทพมงคล. โมเดลการทำนายคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยมะเร็งศีรษะและลำคอหลังได้รับรังสีรักษา. วารสารพยาบาลศาสตร์. 2561;36:54-66.
อัศรียา ชุมะโชติ. คุณภาพชีวิตของผู้ป่วยมะเร็งศีรษะและลำคอที่ได้รับรังสีรักษา. วารสารสมาคมรังสีรักษาและมะเร็งวิทยาแห่งประเทศไทย. 2559;22:24-33.
Cella DF. Quality of life: concepts and definition. J Pain Symptom Manage. 1994;9(3):186-92.
Čanković M, Tešić M, Jevtić M, Stevanović D, Jovanović MB, Kostić D, et al. Predictors of health-related quality of life in Serbian patients with head and neck cancer. Medicina Oral Patol Oral Cir Bucal. 2022;27(4):e340.
Wang P, Huang X, Xue L, Liao J, Liu J, Yu J, et al. Nutritional risk factors in patients with nasopharyngeal carcinoma: a cross-sectional study. Front Nutr. 2024;11:1386361.
Pender NJ, Murdaugh CL, Parsons MA. Health promotion in nursing practice. 5th ed. Jurong, Singapore: Pearson; 2006.
Ledinski Fičko S, Smrekar M, Hošnjak AM, Kurtović B, Kovačević I, Konjevoda V. Health promotion behaviors and quality of life among cancer patients–a systematic review. J Appl Health Sci. 2019;5(1):87-96.
House JS. The nature of social support. In: House JS, editor. Work stress and social support. 4th ed. Reading (MA): Addison Wesley; 1981.
ภัทรริกา ภู่ทวี. ความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยพื้นฐาน พฤติกรรมการส่งเสริมสุขภาพ การสนับสนุนทางสังคม และคุณภาพชีวิตผู้ป่วยมะเร็งเต้านมที่ได้รับเคมีบำบัดที่หน่วยงานเคมีบำบัดผู้ป่วยนอกโรงพยาบาลอุดรธานี. วารสารการแพทย์โรงพยาบาลอุดรธานี. 2561;26:144-52.
Trongsakul S, Lambert R, Clark A, Wongpakaran N, Cross J. Development of the Thai version of Mini-Cog, a brief cognitive screening test. Geriatr Gerontol Int. 2015;15(5):594-600.
ปัณณทัต บนขุนทด. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการปรับตัวของผู้ป่วยมะเร็งศีรษะและคอที่บ้านหลังได้รับรังสีรักษา จังหวัดชลบุรี [วิทยานิพนธ์]. ชลบุรี: สาขาวิชาการพยาบาลเวชปฏิบัติชุมชน มหาวิทยาลัยบูรพา; 2552
รังสันต์ ไชยคำ. ปัจจัยทำนายพฤติกรรมสร้างเสริมสุขภาพในผู้ป่วยโรคมะเร็งปอดชายที่รับการรักษา ณ โรงพยาบาลมะเร็งชลบุรี. วารสารโรคมะเร็ง. 2558;35:156-69.
Ratanatharathorn V, Sirilerttrakul S, Jirajarus M, Silpakit C, Maneechavakajorn J, Sailimai P, Sirisinha T. Quality of life, functional assessment of cancer therapy-general. J Med Assoc Thai. 2001;84(10):1430-42.
ชัญญานุช พะลัง, ปิ่นหทัย หนูนวล. การสนับสนุนทางสังคมและการปรับตัวของผู้ป่วยมะเร็งที่มารับการรักษาที่สถาบันมะเร็งแห่งชาติ: วิจัยกรณีศึกษา. วารสารโรคมะเร็ง. 2563;40(2):62-73.
Chen HH, Hsieh PL. Applying the Pender’s Health Promotion Model to identify the factors related to older adults’ participation in community-based health promotion activities. Int J Environ Res Public Health. 2021;18(19):9985.
Pérez IMM, Pérez SEM, García RP, Lupgens DDZ, Martínez GB, González CR, et al. Exercise-based rehabilitation on functionality and quality of life in head and neck cancer survivors. A systematic review and meta-analysis. Sci Rep. 2023;13(1):8523.
Hazzard E, Gulliver S, Walton K, McMahon AT, Milosavljevic M, Tapsell L. The patient experience of having a feeding tube during treatment for head and neck cancer: a systematic literature review. Clin Nutr ESPEN. 2019;33:66-85.
Qan’ir Y, Guan T, Idiagbonya E, Dobias C, Conklin JL, Zimba CC, et al. Quality of life among patients with cancer and their family caregivers in the Sub-Saharan region: a systematic review of quantitative studies. PLOS Glob Public Health. 2022;2(3):e0000451.
Atthaphinan C, Lueboonthavatchai P. Quality of life and associated factors in colorectal cancer patients with colostomy at King Chulalongkorn Memorial Hospital. Chula Med J. 2017;61(3):387-400.
Vang SS, Kang S, Mui AC. Age-related differences in health-related quality of life in cancer survivors. Innovation in Aging. 2017;1(suppl_1):312-3.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
วิธีการอ้างอิง
ฉบับ
บท
การอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 Region 3 Medical and Public Health Journal - วารสารวิชาการแพทย์และสาธารณสุข เขตสุขภาพที่ 3
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
