การพัฒนานวัตกรรมชุดสาธิตพิชิตปวดเมื่อยและฟื้นฟูสุขภาพด้วยปัญญาท้องถิ่นในผู้สูงอายุ กรณีศึกษาตำบลหนองชัยศรี อำเภอหนองหงส์ จังหวัดบุรีรัมย์

บทคัดย่อ

ประเทศไทยกำลังก้าวเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุโดยสมบูรณ์ มีการเปลี่ยนแปลงทั้งด้านเศรษฐกิจ และสังคม จากครอบครัวขยายเป็นครอบครัวเดี่ยว ผู้สูงอายุต้องเผชิญกับธรรมชาติการเปลี่ยนแปลงทั้งทางด้านร่างกายจิตใจ เกิดโรคมากกว่าวัยอื่น ๆ ถึง 4 เท่า อายุเกิน 65 ปี 4 ใน 5 คน มีโรคประจำตัวอย่างน้อย 1 โรค ส่งผลให้สามารถปฏิบัติกิจวัตรประจำวันได้ลดลง จากการประเมินความสามารถในการปฏิบัติกิจวัตรประจำวันในกลุ่มติดบ้าน พบว่ามีปัญหาด้านการเคลื่อนไหว มีปัญหากล้ามเนื้อลีบข้อติด ผู้ดูแลไม่มีอุปกรณ์ในการส่งเสริมฟื้นฟูสุขภาพ ส่งผลให้ผู้สูงอายุกลุ่มติดบ้านไปเป็นกลุ่มติดเตียง ภายหลังการวิเคราะห์ปัญหาจึงได้ประเด็นที่ต้องการพัฒนาภายใต้บริบทและภูมิปัญญาของท้องถิ่นมาปรับใช้โดยนำนวัตกรรมภูมิปัญญาท้องถิ่น จำนวน 11 ชิ้น มารวมกันในกระเป๋า ผู้ช่วยผู้ดูแลนำไปส่งเสริมฟื้นฟูผู้สูงอายุกลุ่มติดบ้าน การวิจัยและพัฒนามีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนานวัตกรรมชุดสาธิตพิชิตปวดเมื่อยและฟื้นฟูสุขภาพด้วยภูมิปัญญาท้องถิ่นสำหรับผู้สูงอายุ และศึกษาประสิทธิผลของนวัตกรรมในด้านความพึงพอใจต่อการใช้งานและการเพิ่มความสามารถในการปฏิบัติกิจวัตรประจำวัน ระหว่างเดือนตุลาคม 2563 ถึง พฤษภาคม 2565 กลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ ผู้สูงอายุกลุ่มติดบ้านในพื้นที่ตำบลหนองชัยศรี 30 คน สถิติที่ใช้ คือ ค่าเฉลี่ย และส่วน เบี่ยงเบนมาตรฐาน พบว่า กลุ่มตัวอย่าง ส่วนใหญ่สามารถช่วยเหลือตัวเองได้เอง สามารถเคลื่อนที่ได้ดีมีกำลังแขนกำลังขาที่ดีขึ้น นั่งและลุกจากที่นอนไปทำกิจกรรมต่าง ๆ บางรายสามารถออกไปร่วมกิจกรรมทางสังคมได้ ปฏิบัติกิจวัตรประจำวัน เช่น ล้างหน้า แปรงฟัน อาบน้ำ หวีผม รับประทานอาหาร สวมใส่เสื้อผ้า เข้าห้องน้ำได้เอง ประเมิน ADL มีค่าคะแนนที่เปลี่ยนจากกลุ่มติดบ้านเป็นกลุ่มติดสังคม ร้อยละ 46.67 และอีกร้อยละ 53.33 มีค่าคะแนน ADL ที่ดีขึ้นจากเดิมทุกราย สรุปได้ว่า แนวทางที่จะดูแลผู้สูงอายุระยะยาว โดยการส่งเสริมฟื้นฟูสุขภาพผู้สูงอายุ การหาและใช้ทุนทางสังคมนำภูมิปัญญาของท้องถิ่นมาปรับใช้ องค์กรภาคีในชุมชนมีส่วนร่วมแก้ไขปัญหา ครอบครัวชุมชนเข้ามามีส่วนร่วม การบูรณาการสนับสนุนงบประมาณทุกภาคส่วน ทำให้ผู้สูงอายุสามารถปฏิบัติกิจวัตรประจำวันได้ด้วยตนเองเพิ่มขึ้น ลดการพึ่งพิง จากผลลัพธ์ดังกล่าว ตำบลหนองชัยศรีได้รับการคัดเลือกเป็นตำบลจัดการสุขภาพตนเองแบบบูรณาการดีเด่นระดับเขตสุขภาพที่ 9 เป็นต้นแบบตำบลจัดการคุณภาพชีวิตของจังหวัดบุรีรัมย์