การใช้กระบวนการมีส่วนร่วมในการป้องกันผลกระทบทางสุขภาพจากสารเคมีกำจัดศัตรูพืชของเกษตรกรผู้ปลูกหอมแดงในตำบลชัยจุมพล อำเภอลับแล จังหวัดอุตรดิตถ์

บทคัดย่อ

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษากระบวนการมีส่วนร่วมในการป้องกันผลกระทบทางสุขภาพจากสารเคมีกำจัดศัตรูพืช ของเกษตรกรผู้ปลูกหอมแดงในตำบลชัยจุมพล อำเภอลับแล จังหวัดอุตรดิตถ์ เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการโดยการประยุกต์ใช้เทคนิคการวางแผนแบบมีส่วนร่วม (AIC) ประกอบด้วย ขั้นตอน คือ การสร้าง องค์ความรู้ (A)การสร้างแนวทางการพัฒนา (1) และขั้นตอนการสร้างแนวทางปฏิบัติ (C) ในการค้นหาปัญหาและแนวทางในการแก้ปัญหา กลุ่มผู้ร่วมวิจัย คือ เกษตรกรผู้ปลูกหอมแดงในตำบลชัยจุมพลที่สมัครใจเข้าร่วมโครงการจำนวน 30 คนและตัวแทนแกนนำชุมชนและหน่วยงานราชการที่เกี่ยวข้องจำนวน 29 คน เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสัมภาษณ์ระหว่างเดือนมิถุนายน - ตุลาคม 2558 วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนาหา ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ยส่วนเบี่ยงเบน-มาตรฐานและสถิติเชิงอนุมาน Paired t-test ผลการศึกษาพบว่า เกษตรกรส่วนใหญ่มีผลกระทบทางสุขภาพกายคือ มีอาการตาแดง แสบตา คัน เจ็บคอ ไอ ปวดหัว วิงเวียนและเหนื่อยง่าย หลังจากเสร็จสิ้นการดำเนินการใช้กระบวนการการมีส่วนร่วมทำให้เกษตรกรมีความรู้ ทัศนคติและพฤติกรรมการป้องกันผลกระทบทางสุขภาพจากสารเคมีกำจัด ศัตรูพืชเพิ่มมากขึ้นกว่าก่อนเข้าร่วมกิจกรรมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ โดยผลการจัดประชุมวางแผนแบบมีส่วนร่วมโดยใช้เทคนิค AIC ได้แนวทางเพื่อการป้องกันผลกระทบทางสุขภาพจากสารเคมีกำจัดศัตรูพืชที่สอดคล้องกับบริบทและวิถีชีวิตของชุมชน ได้แก่ การจัดตั้งกลุ่มเกษตรกรเพื่อช่วยกันกระตุ้นเตือนการป้องกันอันตรายจากการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืช การให้ความรู้เรื่องสารเคมีกำจัดศัตรูพืชผ่านเสียงตามสาย การส่งเสริมการใช้อุปกรณ์ป้องกัน อันตรายที่ถูกต้อง การตรวจหาสารเคมีตกค้างในเลือด การส่งเสริมการทำปุ๋ยชีวภาพแทนสารเคมีกำจัดศัตรูพืชในชุมชน ดังนั้นจึงควรนำกระบวนการดังกล่าวไปประยุกต์ใช้ในพื้นที่อื่น ๆ ที่มีบริบทใกล้เคียงกันต่อไป