การคัดกรองเพื่อค้นหาผู้ป่วยวัณโรคในประชากรกลุ่มผู้สูงอายุและผู้ติดสุรา

บทคัดย่อ

การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลการคัดกรองและค้นหาผู้ป่วยวัณโรคในกลุ่มผู้สูงอายุและผู้ติดสุราในอำเภอบ้านตากและสามเงา จังหวัดตาก ในปี 2558 ดำเนินการโดยการให้ความรู้ การค้นหาผู้ป่วยวัณโรคเชิงรุกโดยการใช้รถเอกซเรย์เคลื่อนที่แบบดิจิตอล ในรายที่ภาพถ่ายรังสีทรวงอกผิดปกติจะได้รับการติดตามเก็บเสมหะตรวจ ด้วยกล้องจุลทรรศน์ 3 ครั้ง และส่งตรวจอณูชีวิวิทยาเพื่อค้นหาเชื้อวัณโรคด้วยเครื่อง GeneX -pert วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้โปรแกรมคอมพิวเตอร์สำเร็จรูป นำเสนอเป็นค่าความถี่ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐานผลการศึกษาพบว่า กลุ่มผู้สูงอายุและผู้ติดสุรามารับการตรวจคัดกรองวัณโรครวม 1,420 ราย เป็นกลุ่มผู้สูงอายุร้อยละ 83.2 และผู้ติดสุราร้อยละ 16.8 เป็นเพศหญิงร้อยละ 53.7 เพศชายร้อยละ 46.3 มีอายุเฉลี่ย 67.6 ปี พบมีภาพถ่าย รังสีทรวงอกผิดปกติ 148 ราย (ร้อยละ 10.4) ส่งตรวจเสมหะด้วยกล้องจุลทรรศน์ 148 ราย ให้ผลลบ และเมื่อส่งตรวจอณูชีววิทยา รวม 104 ราย พบเชื้อ 7 ราย (ร้อยละ 6.7) เมื่อคำนวณจากผู้มารับการตรวจคัดกรองทั้งหมด 1,420ราย พบผู้ป่วยวัณโรค 7 ราย อัตราป่วยร้อยละ 0.5 เมื่อวิเคราะห์เฉพาะกลุ่มผู้สูงอายุทั้งหมด 1,182 ราย พบผู้ป่วยวัณโรค 5 ราย อัตราป่วยร้อยละ 0.4 ส่วนกลุ่มผู้ติดสุราทั้งหมด 238 ราย พบผู้ป่วยวัณโรค 2 ราย อัตราป่วยร้อยละ 0.8 ลักษณะทางคลินิกของผู้ป่วยทั้ง 7 ราย พบว่ามีอาการไอแห้ง 4 ราย มีอาการไอเป็นเลือด 1 ราย ส่วนอาการอื่น ๆ ที่ไม่ใช่อาการทางระบบทางเดินหายใจก็พบว่า 2 รายมีน้ำหนักลด โดยค่าดัชนีมวลกายน้อยกว่า 18.5 กก./ม.² สำหรับโรคประจำตัวหรือโรคเรื้อรังพบเป็นเบาหวาน 2 ราย ส่วนภาพ ถ่ายรังสีทรวงอกพบเป็น infilration 4 รายโดยผู้ป่วยทั้ง 7 รายได้รับคำปรึกษาก่อนการตรวจ หาเชื้อเอชไอวีและยินยอมรับการเจาะเลือดเพื่อตรวจหาการ ติดเชื้อเอชไอวีทั้ง 7 ราย ซึ่งให้ผลลบทุกราย การค้นหาผู้ป่วยวัณโรคในกลุ่มผู้สูงอายุและผู้ติดสุรา โดยการให้ความรู้การค้นหาเชิงรุกโดย ใช้รถเอกซเรย์เคลื่อนที่ และการวินิจฉัยวัณโรคปอดด้วยวิธีการตรวจอณูชีววิทยา ทำให้พบผู้ป่วยเพิ่มขึ้น น่าจะช่วยลดความล่าช้าในการวินิจฉัยและการรักษาและช่วยป้องกันการเสียชีวิตระหว่างการรักษาตลอดจนลดการแพร่กระจายเชื้อวัณโรคในชุมชนได้